Οι παρενέργειες στην υγεία, στην κοινωνικοποίηση και στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών
ΚΑΝΟΥΝ ζάπινγκ, κάθονται ακίνητα (και, επιτέλους, ήσυχα!) στον καναπέ,περιμένοντας να δουν το αγαπημένο τους πρόγραμμα.Γνωρίζουν πολύ καλά τίτλους σειρών και τηλεοπτικά πρόσωπα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι σε θέση
να ερμηνεύσουν με περηφάνια ακόμη και τα τραγούδια των τίτλων ενώπιον γονιών ή συμμαθητών. Τα παιδιά όλων των ηλικιών σήμερα κάνουν στενή παρέα με την τηλεόραση, η οποία αποκτά πολλαπλούς ρόλους:αυτόν της νταντάς,του
φίλου,του γονιού,ο οποίος είναι μονίμως απασχολημένος, του βιβλίου,που κρίνεται «βαρετό»,του παραδοσιακού παιχνιδιού, το οποίο πλέον έχει εγκαταλειφθεί. Εχει όμως και δυσάρεστα επακόλουθα αυτό το φαινόμενο…
Αν κάποιες γενιές ευτύχησαν να απολαύσουν σε σωστές δόσεις από τηλεοράσεως θέατρο σκιών, τον «Παραμυθά» Νίκο Πιλάβιο, την «Τενεκεδούπολη» της Ευγενίας Φακίνου, τις ιστορίες του «Νιλς Χόλγκερσον», τον «Κλούβιο και τη Σουβλίτσα» και τη «Λάσι», σήμερα οι επιλογές είναι περιορισμένες, αν όχι ανύπαρκτες, και σίγουρα κακής αισθητικής και περιεχομένου τις περισσότερες φορές. Ηρωες από εχθρικούς γαλαξίες, θηλυκά καρτούν που αποθεώνουν την εικόνα της γυναίκας-Μπάρμπι, τερατόμορφα όντα που φέρουν βαρύ οπλισμό και απειλούν τους πάντες… Και τα απαραίτητα μουσικά διαλείμματα (διαφημίσεις για παιδικά CD), με άθλια διασκευασμένα λαϊκά τραγούδια, όπως η «Καβουρίνα»(!), και με μικρομέγαλους τραγουδιστές («Ζουζούνια»). Πληροφοριακά, κορυφαίο στις προτιμήσεις των νεαρών τηλεθεατών είναι το συγκρότημα των «Μazoo and the Ζoo» με άσματα όπως η διάσημη στις παιδικές συνάξεις «Κατσίκα»: «Κατσίκα μοιάζεις με τη Μόνικα Μπελούτσι, μυαλό κουκούτσι, μυαλό κουκούτσι»! Ετσι, κάπως σαν να έχουν μυαλό κουκούτσι, αντιμετωπίζει η τηλεόραση τους μικρούς τηλεθεατές.
Εθισμένοι από κούνια
Ολα αυτά συμβαίνουν εν Ελλάδι και όχι μόνο, καθώς μια ενδιαφέρουσα έρευνα που δημοσιεύεται στον «Guardian» της περασμένης Τετάρτης φέρνει στο φως της δημοσιότητας ανησυχητικά στοιχεία για την παιδική τηλεθέαση. Οπως, για παράδειγμα, το γεγονός ότι στην Αυστραλία βρέφη τεσσάρων μηνών παρακολουθούν κατά μέσο όρο ημερησίως 44 λεπτά τηλεόραση, ενώ στις ΗΠΑ τα παιδιά κάτω των δύο ετών βλέπουν κατά μέσο όρο μία ως δύο ώρες ημερησίως τηλεόραση. Οσο μεγαλώνουν οι ηλικίες, αυξάνονται αναλόγως και οι ώρες τηλοψίας. Στη Βρετανία τα παιδιά βρίσκονται απέναντι από μια οθόνη τηλεοράσεως ή από ένα κομπιούτερ για περισσότερες από πέντε ώρες- λίγο λιγότερο από τους μικρούς αμερικανούς. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η τηλεόραση λειτουργεί καταστρεπτικά για τον εγκέφαλο και για την ανάπτυξη των παιδιών. Αμυνόμενοι οι γονείς σπεύδουν να καταθέσουν επιχειρήματα του τύπου: «Αρκετές μάχες δίνουμε κάθε μέρα με τα παιδιά μας, ας μη δώσουμε και αυτή». Ωστόσο είναι σαφές πως και οι ίδιοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τις αρνητικές συνέπειες απλώς κοιτάζοντας τα «αποχαυνωμένα» πρόσωπα των βλασταριών τους όταν είναι μπροστά από την οθόνη.
Μπορεί πλέον, επισημαίνεται στο ίδιο άρθρο, να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στο τι τρώνε τα παιδιά μας, αλλά καλό θα ήταν να δούμε και με τι ταΐζουμε και το μυαλό τους.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν
Οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί: Η παρακολούθηση τηλεόρασης επιδρά αρνητικά στον εγκέφαλο, μειώνοντας την επιθυμία για ενεργητικό παιχνίδι και για κοινωνική επαφή με άλλα παιδιά, ενώ ταυτοχρόνως αποτελεί και τροχοπέδη για την ανάπτυξη της γλώσσας, της πλήρους κίνησης του ματιού, και μειώνει σημαντικά τον χρόνο συγκέντρωσής τους.
Κάποιες έρευνες μάλιστα αποδεικνύουν ότι τα παιδιά από 6 ως 30 μηνών που παρακολουθούν τηλεόραση εμφανίζουν επιθετικότητα και φτωχό λεξιλόγιο. Συμπέρασμα; Το να παρακολουθούν τα παιδιά κάτω των δύο ετών τηλεοπτικά προγράμματα, τονίζουν οι ερευνητές, είναι απαγορευτικό.
Στον αντίποδα διατυπώνεται ένα εύλογο ερώτημα: Εν μέσω ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης και ενίσχυσης της σχέσης μας με τις οθόνες (τηλεόραση, κομπιούτερ…) δεν είναι λογικό τα παιδιά να κάθονται από νωρίς μπροστά από ηλεκτρονικές οθόνες, έτσι ώστε να ενταχθούν πιο ομαλά και πιο γρήγορα στον μοντέρνο κόσμο; Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να αποδεικνύουν πως τα παιδιά μπορούν να εκπαιδευτούν μέσω τηλεόρασης. Ο Μάικλ Ριτς, διευθυντής κλινικής που ασχολείται με τα μίντια και τα παιδιά στο παιδιατρικό νοσοκομείο της Βοστώνης, είναι κατηγορηματικός: «Η τηλεόραση “σκοτώνει” την ικανότητα διαχωρισμού νοημάτων και θορύβου».
Επιπλέον, ειδικοί στην παιδική ανάπτυξη ανακάλυψαν τρεις παράγοντες οι οποίοι ενισχύουν την ανάπτυξη του μυαλού και είναι οι εξής: η ενώπιος ενωπίω αλληλεπίδραση με τους γονείς, η εκμάθηση της επίδρασης ή της διαχείρισης του φυσικού κόσμου και τα δημιουργικά παιχνίδια. Οπως είναι φανερό, η μικρή οθόνη δεν είναι σε θέση να προσφέρει τίποτε από τα παραπάνω. Αντιθέτως, λειτουργεί αποτρεπτικά από την ενασχόληση με κάποιο από αυτά. Το μέλλον θα δείξει πολλά για τη σχέση παιδιών και τηλεόρασης, καθώς οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σε θέση να γνωρίζουν τις ακριβείς επιπτώσεις της στον παιδικό εγκέφαλο και συγκεκριμένα στη γνωστική τους ανάπτυξη. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει εξαιτίας αδυναμίας κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών του εγκεφάλου, αλλά λόγω των ραγδαίων και συνεχών αλλαγών και εξελίξεων στη χρήση των ηλεκτρονικών οθονών και πρωτίστως των τηλεοράσεων.
Ο δρ Δημήτρης Χριστάκης , ο οποίος συνεργάζεται με το Παιδιατρικό Ινστιτούτο Ερευνας του Σιάτλ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για κάθε επιπλέον ώρα που τα βρέφη από 8 ως 16 μηνών παρακολουθούν τηλεόραση γνωρίζουν έξι ως οκτώ λέξεις λιγότερες από τα παιδιά που δεν εκτίθενται στην τηλεόραση. Κάποιες άλλες έρευνες έφεραν στο φως σημαντικά αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα το παρακάτω: αν υπάρχει ανοιχτή τηλεόραση σε κάποιον χώρο στον οποίο παίζουν μικρά παιδιά κάτω των τριών ετών, τότε είναι πολύ πιθανό η τηλεόραση να τα αποσπάσει και να μην μπορέσουν να συγκεντρωθούν στο παιχνίδι τους. Επίσης, αποδεικνύεται περίτρανα πως η τηλεόραση έχει αποτύχει πλήρως να λειτουργήσει εκπαιδευτικά, ενώ παράλληλα απομακρύνει το παιδί από τους γονείς και μελλοντικά από το διάβασμα.
Αντιδρώντας στο «χαζοκούτι»
Στην Αυστραλία, σύμφωνα με το άρθρο του «Guardian», η κυβέρνηση σχεδιάζει ήδη να θέσει κανόνες στη σχέση παιδιών και μικρής οθόνης. Στη Βρετανία πάλι δεν φαίνεται να γίνεται κάτι τέτοιο άμεσα λόγω των αμφιβολιών που υπάρχουν, καθώς προέχει η εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία. Πλέον τολμηρή αναδεικνύεται η γαλλική κυβέρνηση, η οποία απαγορεύει να προβάλλονται προγράμματα για παιδιά κάτω των τριών ετών.
Πέρυσι μάλιστα προέβη στην υποχρεωτική προβολή ενός μηνύματος στην τηλεοπτική οθόνη με το εξής περιεχόμενο: «Η τηλεόραση μπορεί να καθυστερήσει τη μαθησιακή ανάπτυξη των παιδιών ακόμη και όταν πρόκειται για προγράμματα τα οποία έχουν σχεδιαστεί γι΄ αυτά».
Οσο για τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουν οι γονείς για να αμυνθούν για άλλη μία φορά, όπως «Εγώ έβλεπα τον Μίκι Μάους και δεν έπαθα τίποτα», αποδεικνύονται τουλάχιστον αστεία. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση τού τότε με το τώρα, καθώς όχι μόνο η συσκευή και η ακτινοβολία της έχουν αλλάξει άρδην με το πέρασμα του χρόνου, αλλά και ο τρόπος ζωής, οι ώρες που παρακολουθούμε και το περιεχόμενο των προγραμμάτων δεν έχουν καμία σχέση με το «τότε». Αλλωστε, δεν μιλάμε μόνο για καλή ή κακή τηλεόραση, αλλά και για τον καλό ή τον κακό τρόπο που τη χρησιμοποιούμε.
Από την «Τενεκεδούπολη» στον σκουπιδοτενεκέ
ΤΟ 1986 η δημόσια τηλεόραση είχε περίπου 750 ώρες παιδικό πρόγραμμα, από τις οποίες το 76% ήταν ελληνικό, με αρκετό από αυτό να αφορά την ελληνική μυθολογία και λογοτεχνία. Σήμερα πώς διαμορφώνεται το τοπίο;
Τα κανάλια (με ελάχιστες εξαιρέσεις) αφιερώνουν ακόμη και… 0% στο παιδί και στην ψυχαγωγία του. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑGΒ, το παιδικό πρόγραμμα κάθε νέα χρονιά μειώνεται. Ενδεικτικά, για τη σεζόν 2008-2009 το Μega αφιέρωσε το 0,5% του προγράμματός του, ο ΑΝΤ1 το 0,4% και ο Αlpha καθόλου. Οσο για τα υπόλοιπα κανάλια, έχουμε και λέμε: Star 17,4%, Αlter 12,2%, Σκάι 0%, ΕΤ1 11,1%, ΝΕΤ 5% και ΕΤ3 1,5%. Παρατηρούμε ότι τα ποσοστά σε Star και Αlter είναι ιδιαίτερα υψηλά. Να υπογραμμίσουμε όμως ότι το παιδικό πρόγραμμα των δύο αυτών καναλιών προβάλλει κατ΄ αποκλειστικότητα μεταγλωττισμένα κινούμενα σχέδια, αμφίβολης συχνά ποιότητας, τα οποία δεν απευθύνονται κατ΄ ανάγκην μόνο σε τρυφερές ηλικίες.
Η δημόσια τηλεόραση, από την άλλη, με κινούμενα σχέδια της Disney (τα οποία κοστίζουν ετησίως 6,5 εκατ. ευρώ!), θεωρεί ότι είναι συνεπής απέναντι στους μικρούς τηλεθεατές. Μοναδική καθημερινή παιδική εκπομπή της το «Ουράνιο τόξο» με τον Χρήστο Δημόπουλο, η οποία μετρά περίπου δέκα χρόνια στον αέρα και είναι εσωτερική παραγωγή με κόστος ανά εκπομπή 1.000
ευρώ.
Οσο για τις περυσινές υποσχέσεις της ΕΤ3 για καθιέρωση παιδικής ζώνης στα πρωινά του Σαββατοκύριακου, παραμένουν υποσχέσεις. Την ίδια στιγμή αναμένεται με ενδιαφέρον η επιστροφή του Νίκου («Παραμυθά») Πιλάβιου στο κανάλι της ψηφιακής ΕΡΤ Πρίσμα+ περίπου τον Δεκέμβριο. Μπορεί όμως ένας παραμυθάς, όσο καλή διάθεση κι αν έχει, να κάνει τη διαφορά όταν, όπως όλα δείχνουν, κανένας δεν είναι διατεθειμένος να επενδύσει σοβαρά στα παραμύθια του;
Απρ. 12, 2010 @ 08:45:22
Μάλιστα εδώ είμαστε!!!!!!!!!!!!!!!
Πολύ δύσκολα τα πράγματα με την TV σε αυτή την χώρα! Να φανταστείς Αριάδνη και όλη η παρέα, πως τα 26 νέα επεισόδια του Παραμυθά που ετοιμάσαμε, (προσωπικά η ίδια τα ζωγράφισα), βρίσκονται κάπου και περιμένουν ούτε ξέρω τι! Επρόκειτο να πληρωθούμε τον Σεπτέμβρη και ακόμα περιμένουμε! ΥΠΟΜΟΝΗ!
Απρ. 12, 2010 @ 10:38:43
Κατάλαβα…… μαύρα μεσανυχτα δηλαδή…… πολύ κρίμα και για μας που περιμένουμε και για σας βεβαίως που παραμένετε απλήρωτοι…. 😦
Κρίμα γιατί πολύ λίγα είναι τα παιδικά που μπορούν να βλέπουν ευχάριστα τα παιδάκια, πραγματικά πολύ λίγα….. όλα μια αηδία είναι και μισή….
Απρ. 12, 2010 @ 19:48:57
Αυτο το αρθρο σου θα το εκτυπωσω και θα το αναρτησω σε περιοπτη θεση στο σπιτι για να το βλεπουν ΟΛΟΙ (φυσικα και οι επισκεπτες). Κυρια Παραμυθα, ανυπομονουμε..!
Απρ. 14, 2010 @ 09:05:21
Ευχαριστώ Κωσταντινιά για την υποστήριξη, αλλά σε ποιο άρθρο μου αναφέρεσαι, γιατί είμαι και πολύ φλύαρη και εκτός από το blog μου γράφω και αλλού!!!
ΑΦ σε όλη την εκπληκτική παρέα!
Απρ. 12, 2010 @ 22:52:29
αχ, άντε να πείσω τον αντρούλη μου να μειώσουμε λίγο τις ώρες της τηλεόρασης. άπειρα τέτοια άρθρα του έδωσα να διαβάσει… ευτυχώς μία μικρή διαφορά την έκανε τώρα με το μωρό. εγώ βλέπω σπανίως τηλεόραση και αυτός μπορεί να την έχει ανοιχτή όλη τη μέρα… για να δούμε!
Απρ. 13, 2010 @ 22:29:07
Λοιπόν, εξαιρετική ανάρτηση!!!Πάντως όλα αυτά τα κινούμενα κατασκευάσματα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε εναντίον της καταναλωτικής κουλτούρας, φτιάχνοντας εμείς τα δικά μας κινούμενα σχέδια με τα παιδιά!!!Έτσι χρησιμοποιούμε σωστά την τεχνολογία και πετάμε το κοντρόλ της τηλεόρασης στα σκουπίδια!!!Είχα φτιάξει ένα κινούμενο σχέδιο για την πτυχιακή μου, αν σου αρέσει μπορεία να κάνεις κιεσύ!!!Δεν είναι δύσκολο και σίγουρα είναι πολύ ενδιαφέρον:
Απρ. 13, 2010 @ 22:54:04
μπράβο σου! άξια! τι πρόγραμμα χρησιμοποίησες; photoshop; κάτι άλλο; δώσε μας λίγες πληροφορίες σε παρακαλώ!
ευχαριστούμε!
Απρ. 14, 2010 @ 09:12:39
Ευτυχώς που έχουμε την ταλαντούχα Βάλια και κάνει τέτοιες εκπληκτικές δουλειές ΜΠΡΑΒΟ της!
Απρ. 14, 2010 @ 20:03:21
Βαλιααααααααααααα!! Δηλαδή αυτό εσύ το έφτιαξες??? ε τι να πω!!!! Συγχαρητήρια και ξανά μανά συγχαρητηρια!!!! 🙂
Απρ. 14, 2010 @ 17:09:43
Εγω εχω καθιερώσει το ραδιόφωνο.
Από την λίγη τηλεόραση που βλέπουν η μεγάλη μου ειδικά είναι σαν σφουγγάρι.Ξέρει τα πάντα.Μάρκες παιχνιδιών νεράιδες μπάρμη τινγκερμπελ winx κλπ.που να την μαζέψω?
Άσε που ακόμη και σε ώρες που μπορούν να βλέπουν παιδιά βάζουν διαφημίσεις εντελώς ακατάλληλες με σκηνές βίας και ερωτικές.
Απρ. 14, 2010 @ 23:34:23
Καταπληκτικο το βιντεακι, μπράβο!
Άιναφετς, ανυπομονουμε για τα νεα επεισοδια του Παραμυθα, γιατι κι εμεις με αυτα μεγαλωσαμε και τετοια θελουμε και για τα παιδια μας..! Και ειναι μεγαλη μας χαρα να σας συναντουμε εδω, στην παρεα της Αριαδνης…
Απρ. 15, 2010 @ 13:56:15
Ζωγράφισα 3μακέτες, πάνω στις οποίες θα εξελισσόταν η δράση. ¨εφτιαξα τον ήρωα και έβαλα στα άκρα του διπλόκαρφα. Έπειτα ακολούθησαν πολλές σαρώσεις. Για να σβήσω τα απομεινάρια από τα διπλόκαρφα και τα σελοτέιπ χρησιμοποίησα το φωτοσοπ. Επειδή το βίντεο έβγαινε μικρό. Έκανα πολλές επαναλήψεις στην κίνηση. Έπειτα επεξεργάστηκα το υλικό μέσω του προγράμματος adobe premier. Δεν είναι πολύ καλό και βέβαια πολύ ερασιτεχνικό, αλλά το έκανα πιο πολύ για να αποδείξω στην πτυχιακή μου, ότι τα κινούμενα σχέδια μπορούν ναέχουν και εκπαιδευτικό χαρακτήρα και είναι στο χέρι τόσο των γονέων , όσο και των παιδαγωγών. Μπορείτε να κάνετε και κίνούμενο με πλαστελίνη. χρησιμοποιώντας φωτογραφική μηχανή, τρίποδα, ένα τραπέζι που θα γίνεται η δράση. Τραβήξετε πολλές φωτογραφίες (κίνηση και φωτογραφία). Μπορείτε να πετάξετε τις φωτογραφίες στο Windows media player και να φτιάξετε ένα κινούμενο βίντεο με ήρωες από πλαστελίνη.Δεν είναι δύσκολο, αλλά σίγουρα θέλει χρόνο, υπομονή και προσοχή. Φιλιά και συγνώμη για το χώρο που έπιασα!!!
Απρ. 15, 2010 @ 21:52:01
Βάλια τι συγγνώμη……….εμείς ευχαριστούμε για τις πληροφορίες!!! Πωπω σαν κινέζικα μου φαίνονται όλα αυτά, δηλαδη τα καταλαβαίνω αλλά έλα μου που είμαι πολύ ατάλαντη στις χειροτεχνίες και στα εικαστικά….
Φιλάκια στο Μελισσακι σου!!
Απρ. 19, 2010 @ 09:35:50
«Η τηλεοπτική βία μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε επιθετικές συμπεριφορές. Αυτό επιβεβαιώνουν περισσότερες από 1.000 μελέτες. Τα παιδιά στην Αμερική, φθάνοντας την ηλικία των 18 ετών, έχουν παρακολουθήσει κατά μέσο όρο 200.000 πράξεις βίας μόνο από την τηλεόραση. Το επίπεδο της βίας κατά τη διάρκεια των cartoon (κινούμενα σχέδια) που προβάλλονται το πρωί του Σαββάτου, είναι μεγαλύτερο από οποιοδήποτε άλλο. Υπάρχουν 3 με 5 πράξεις βίας κάθε ώρα στις υπόλοιπες ώρες και περίπου 20 με 25 το πρωί του Σαββάτου. Η τηλεοπτική βία είναι ιδιαίτερα ζημιογόνα για τα παιδιά κάτω των 8 ετών επειδή αυτά δεν μπορούν να διαχωρίσουν εύκολα την πραγματικότητα από τη φαντασία. Οι βίαιες εικόνες στην τηλεόραση και τις ταινίες είναι δυνατόν να θεωρούνται πραγματικές από τα μικρά παιδιά. Είναι δυνατόν να τα τραυματίσουν. Η τηλεοπτική βία επηρεάζει τα παιδιά ως εξής: Αύξηση της επιθετικότητας και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Αύξηση του φόβου να καταστούν θύματα. Περιορισμός της ευαισθησίας τους στη βία και στα θύματα της βίας. Αύξηση της επιθυμίας για περισσότερη βία στην ψυχαγωγία και στην πραγματική ζωή. Η τηλεόραση συχνά δε δείχνει τα αποτελέσματα της βίας. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα στα cartoons, στα παιδικά commercial και στα βιντεοκλίπ. Το αποτέλεσμα είναι, τα παιδιά να μαθαίνουν ότι δεν υπάρχει ή υπάρχει ελάχιστη επίπτωση για τους δράστες βίαιων πράξεων».
(Από την «American Academy of Pediatrics»)