«Σ΄αγαπάω αλλά μόνο όταν δεν κάνεις αταξίες»

Πριν από 50 χρόνια και πλέον, ο ψυχολόγος Καρλ Ρότζερς είπε ότι το να αγαπάμε απλώς τα παιδιά μας δεν είναι αρκετό. Και τόνισε ότι πρέπει να τα αγαπάμε άνευ όρων γι΄ αυτό που είναι, όχι γι΄ αυτό που κάνουν.

Ως πατέρας ξέρω ότι αυτό είναι μια μεγάλη κουβέντα, που μάλιστα σήμερα αμφισβητείται από συμβουλές για το αντίθετο: για το πώς να γίνουμε «γονείς υπό όρους», πώς να αυξάνουμε τη στοργή όταν το παιδί είναι «καλό» και να την περιορίζουμε όταν δεν είναι.

Έτσι ο παρουσιαστής τοκ-σόου Φιλ Μακγκρό μας λέει στο βιβλίο του «Family First» («Πρώτα η οικογένεια», Free Ρress, 2004) ότι πρέπει να προσφέρουμε με φειδώ στα παιδιά αυτά που χρειάζονται ή με τα οποία χαίρονται, να τα μετατρέπουμε σε επιβραβεύσεις που θα τους προσφέρουμε ή θα τους αρνούμαστε ώστε να «συμπεριφέρονται σύμφωνα με τις επιθυμίες μας». Και «ένα από τα πιο ισχυρά νομίσματα για ένα παιδί», προσθέτει, «είναι η αποδοχή και η έγκριση των γονιών του».

Σύμφωνα με τους «Νιου Γιορκ Τάιμς», με τον τρόπο αυτό τα παιδιά διδάσκονται ότι τα αγαπούν και ότι είναι αξιαγάπητα μόνον όταν κάνουν οτιδήποτε αποφασίζουμε εμείς ότι είναι καλό. Ο έπαινος γίνεται άλλη μία μέθοδος ελέγχου, ανάλογη της τιμωρίας. Με τη στάση αυτή, είχε προειδοποιήσει ο Ρότζερς, τα παιδιά μπορεί να χρειαστούν κάποια στιγμή ψυχαναλυτή για να τους δώσει την άνευ όρων αποδοχή, την οποία δεν βρήκαν όταν ήταν σημαντικό να βρουν. Είχε άραγε δίκιο ο Ρότζερς; Ας δούμε τα δεδομένα.

Το 2004, δύο Ισραηλινοί ερευνητές, οι Αβί Ασόρ και Γκάι Ροθ, μαζί με τον Αμερικανό ψυχολόγο Έντουαρντ Ντέτσι, ρώτησαν περισσότερους από 100 φοιτητές αν η αγάπη που είχαν δεχθεί από τους γονείς τους φαινόταν να εξαρτάται από αν πετύχαιναν στο σχολείο, αν προπονούνταν πολύ στα σπορ, αν νοιάζονταν τους άλλους ή αν κατέπνιγαν αισθήματα όπως ο θυμός και ο φόβος. Αποδείχθηκε ότι τα παιδιά που δέχονταν αυτήν την υπό όρους αγάπη ήταν πιθανότερο να ενεργούν όπως ήθελαν οι γονείς.

Όμως το τίμημα ήταν βαρύ. Πρώτον, τα παιδιά αυτά είχαν την τάση να δυσανασχετούν με τους γονείς τους και να τους αντιπαθούν. Δεύτερον, είχαν την τάση να λένε ότι ο τρόπος που ενεργούν οφείλεται περισσότερο σε μια «ισχυρή εσωτερική πίεση», παρά στην αίσθηση ότι επιλέγουν πραγματικά. Επιπλέον, η ευτυχία τους έπειτα από μια επιτυχία ήταν συνήθως σύντομης διάρκειας και συχνά αισθάνονταν ενοχή ή ντροπή. Φέτος τον Ιούλιο, οι ίδιοι ερευνητές, επανέλαβαν την έρευνα του 2004 επεκτείνοντάς την.

Διαπιστώθηκε ότι η γονική «αγάπη υπό όρους» είτε δημιουργεί στα παιδιά ανθυγιεινά αισθήματα «εσωτερικού καταναγκασμού» είτε αυξάνει τα αρνητικά αισθήματα των εφήβων για τους γονείς τους. Αυτό που μας λένε οι μελέτες είναι ότι το να επαινούμε τα παιδιά επειδή έκαναν κάτι σωστό δεν αντισταθμίζει τα αρνητικά συναισθήματα που τους δημιουργούνται όταν παίρνουμε πίσω την αγάπη μας ή τα τιμωρούμε επειδή κάνουν κάτι λάθος. Και τα δύο είναι παραδείγματα γονικής αγάπης υπό όρους και είναι αμφότερα αντιπαραγωγικά.

Οι περισσότεροι γονείς θα διαμαρτύρονταν λέγοντας ότι φυσικά και αγαπούν τα παιδιά τους άνευ όρων. Όμως αυτό που μετράει είναι πώς φαίνονται τα πράγματα από την πλευρά των παιδιών – αν αισθάνονται ή όχι ότι τα αγαπούν εξίσου όταν τα κάνουν θάλασσα ή όταν δεν τα καταφέρνουν. Ο Άλφι Κον έχει γράψει 11 βιβλία για την ανθρώπινη συμπεριφορά και την εκπαίδευση, ανάμεσα στα οποία τα «Unconditional Ρarenting» (Γονείς άνευ όρων) και «Ρunished by Rewards» (Τιμωρία με επιβράβευση).

Με μια ματιά

Τι δείχνουν οι έρευνες για τα παιδιά που δέχονται αγάπη «υπό όρους» από τους γονείς τους:

ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟΤΕΡΟ να ενεργούν όπως θέλουν οι γονείς

ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΣΗ να δυσανασχετούν με τους γονείς τους και να τους αντιπαθούν

ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ πως ο τρόπος που ενεργούν οφείλεται σε μια «ισχυρή εσωτερική πίεση»

Η ΕΥΤΥΧΙΑ που αισθάνονται έπειτα από μια επιτυχία είναι συνήθως σύντομης διάρκειας

ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ συχνά ενοχή ή ντροπή

Ο ΕΠΑΙΝΟΣ του παιδιού επειδή έκανε κάτι «σωστό» δεν αντισταθμίζει την τιμωρία του γιατί έκανε κάτι «λάθος»

ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ είναι πώς φαίνονται τα πράγματα από την πλευρά του παιδιούαν αισθάνεται ή όχι ότι το αγαπούν εξίσου όταν τα κάνει θάλασσα ή δεν τα καταφέρνει.

 

[Τα Νέα]

Η Διαδικασία Διαμόρφωσης της Σεξουαλικής Ταυτότητας

Γράφει: Βασιλική Βενέτη, Post M.A., Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική Υπεύθυνη του «Διεπιστημονικού Δικτύου Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας»

 

Σύμφωνα με πολλές ψυχολογικές θεωρίες, μια από τις φυσιολογικές αλλά και συναισθηματικές ανάγκες της ανθρώπινης φύσης είναι η έκφραση της σεξουαλικής ταυτότητας μέσω της επιλογής του κατάλληλου ερωτικού συντρόφου όπως αυτός ορίζεται από κάθε άνθρωπο.
Και μπορεί η έκφραση της σεξουαλικότητας του ανθρώπου να εκδηλώνεται ηλικιακά κατά την διάρκεια της εφηβείας ωστόσο, σχεδόν όλες οι ψυχολογικές έρευνες έρχονται να μας αποδείξουν ότι η σεξουαλική ταυτότητα αρχίζει να διαμορφώνεται από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του ανθρώπου.
Ο πρώτος ψυχαναλυτής που κάνει λόγο για την σεξουαλική ανάγκη του ανθρώπου δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Sigmund Freud ο οποίος στην ψυχοδυναμική θεωρία αναφέρει ότι ο άνθρωπος αποζητά την σεξουαλική έκφραση στην προσπάθεια του να επικρατήσει στον θάνατο. Παράλληλα, στην θεωρία των ενστίκτων επισημαίνει ότι η σεξουαλική έκφραση παρατηρείται από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου στην προσπάθεια να προσφέρει ικανοποίηση στο ψυχικό αλλά και σωματικό οργανισμό του.
Ωστόσο, ο Αμερικανός Ψυχολόγος Lawrence Kohlberg, φανατικός οπαδός του Jean Piaget, καθιέρωσε την θεωρία για την ανάπτυξη της σεξουαλικής ταυτότητας κατά την διάρκεια των παιδικών χρόνων. Υποστήριξε ερευνητικά ότι τα παιδιά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται και να κατανοούν την φύση της ταυτότητας επηρεασμένοι από την καθημερινότητα τους.
Πιο συγκεκριμένα, ο Kohlberg θεμελίωσε την ανάπτυξη της ταυτότητας σε τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο στην ηλικία των 3 ετών, τα παιδιά ονομάζουν το φύλο τους, επισημαίνουν τις διαφορές στα αγόρια και στα κορίτσια αλλά αδυνατούν να αναγνωρίσουν ότι οι άνδρες έχουν διαφορετικό σχήμα σώματος από ότι οι γυναίκες ενώ, πιστεύουν ότι το φύλο κάθε ανθρώπου δεν είναι σταθερό και αλλάζει ανάλογα με τις περιστάσεις.
Καθώς όμως τα παιδιά μεγαλώνουν, από τα 4 ως τα 6 χρόνια της ζωής τους, αρχίζουν να κατανοούν καλύτερα την έννοια της ταυτότητας του ανθρώπου. Πλέον, αναγνωρίζουν ότι η φύση του φύλου είναι σταθερή και δεν μεταβάλλεται αλλά πιστεύουν ότι η επιλογή της εξωτερικής εμφάνισης είναι εκείνη που θα καθορίσει το φύλο του ανθρώπου.
Και φθάνοντας στην ηλικία των 6 χρόνων, στα πρώτα σχολικά τους βήματα, τα παιδιά είναι σε θέση πια να επισημάνουν τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα αναγνωρίζοντας ότι κάθε φύλο είναι συγκεκριμένο και σταθερό για τον άνθρωπο.
Ωστόσο, ο Kohlberg παρατήρησε ότι ορισμένα παιδιά ακόμα και στην ηλικία των 6 χρόνων αδυνατούν να διαχωρίσουν τα φύλα, στάση που φαίνεται να τους συνοδεύει μέχρι τα χρόνια της ενηλικίωσης η οποία αποτελεί σημείο ενίσχυσης της επιλογής ερωτικού συντρόφου του ιδίου φύλου.
Βέβαια, η εξέλιξη των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας ενός ανθρώπου εξαρτάται τόσο από τις ψυχικές δομές όσο από τις βιολογικές αλλά και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Εργαστηριακές έρευνες έχουν αποδείξει ότι κατά βάση οι βιολογικοί παράγοντες στηριζόμενοι στις ορμονικές λειτουργίες είναι εκείνοι που θα καθορίσουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό του άνθρωπου.
Και αν λάβουμε υπόψη την άποψη του συμπεριφορισμού περί υιοθέτησης αντιδράσεων και συμπεριφορών μέσω της μίμησης και της μάθησης τότε, θα υποστηρίξουμε ότι η διαμόρφωση της σεξουαλικής ταυτότητας επηρεάζεται εξίσου από τις κατάλληλες εγκλητικές περιβαλλοντικές επιδράσεις που προσλαμβάνουν τα παιδιά.
Η οικογένεια λοιπόν θα επηρεάσει περισσότερο από κάθε άλλη συνθήκη την διαμόρφωση της σεξουαλικής ταυτότητας του παιδιού. Πειράματα έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ενίσχυση της σεξουαλικής έκφρασης του παιδιού από την πλευρά των γονιών, θα προσφέρει στο παιδί την δυνατότητα να αναγνωρίσει τις φυσιολογικές του ανάγκες και να διαμορφώσει τον σεξουαλικό προσανατολισμό του. Βέβαια, πολλές φορές η επιστήμη έχει βρεθεί μπροστά στο ερώτημα αν οι ετερόφυλοι, ομοφυλόφιλοι, ή αμφίφυλοι γονείς στηριζόμενοι στις επιλογές τους θα συμβάλλουν αρνητικά ή θετικά στην εξέλιξη της σεξουαλικής ταυτότητας του παιδιού. Και ίσως σε αυτό το σημείο, να εδραιώνεται η ιατρική άποψη για την διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου η οποία θέλει την ανθρώπινη εξέλιξη ως διαδικασία βιολογικής ανάπτυξης και όχι τόσο ως αποτέλεσμα επίδρασης εξωγενών παραγόντων, αν και συχνά αποδεικνύεται πως οι επιλογές των γονιών θα ενισχύσουν σημαντικά τις κινήσεις των παιδιών.
Για παράδειγμα, αν οι γονείς είναι αποστασιοποιημένοι, αδιάφοροι ή ιδιαίτερα επικριτικοί τότε, είναι σίγουρο ότι προκαλώντας ψυχικά τραυματικά θα αποδυναμώσουν την δομή της προσωπικότητας του παιδιού αποτρέποντας παράλληλα οποιαδήποτε προσπάθεια εμπειρικού πειραματισμού η οποία θα ήταν ουσιώδης για την ανάπτυξη της σεξουαλικής ταυτότητας.
Και, αν οι ίδιοι δεν εκφράζονται σεξουαλικά, τα παιδιά δεν εκτίθενται θεωρητικά τουλάχιστον σε μια πρώτη γνωριμία με την σεξουαλική τους ταυτότητα. Βέβαια, πολλοί γονείς δικαίως θα τολμήσουν να πουν ότι αισθάνονται άβολα να μιλήσουν ή να ενημερώσουν τα παιδιά τους για θέματα που αφορούν στην σεξουαλικότητα χαρακτηρίζοντας ως ταμπού την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και αφήνοντας την πληροφόρηση περί σεξουαλικών θεμάτων να λάβει χώρα στην διάρκεια των σχολικών χρόνων.
Σαφώς, είναι απαραίτητη και ιδιαιτέρως χρήσιμη η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από τους ειδικούς στο σχολικό περιβάλλον αλλά, το ίδιο σημαντική και, ίσως πολύ περισσότερο, είναι η επικοινωνία που αναπτύσσεται στις δυναμικές του οικογενειακού συστήματος για θέματα σεξουαλικού ενδιαφέροντος. Άλλωστε όπως συχνά αναφέρεται η οικογένεια αποτελεί το εφαλτήριο που θα ωθήσει τον εκκολαπτόμενο άνθρωπο ώστε να ανοίξει τα φτερά του στα κοινωνικά περιβάλλοντα που αναμένουν την ένταξη του.
Και πέρα από την σεξουαλική πληροφόρηση που θα λάβουν από την σχολική εκπαίδευση, τα παιδιά διαμορφώνουν τις πρώτες διαπροσωπικές τους σχέσεις σε αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές και παρατηρώντας τους άλλους ανθρώπους αντιλαμβάνονται τις σεξουαλικές τους επιθυμίες σχηματοποιώντας με αυτό τον τρόπο σταδιακά τα πρότυπα τους.
Αν και γνωρίζουμε ότι κατά ένα μεγάλο ποσοστό η κοινωνία και ο τρόπος ζωής των ανθρώπων όπως αυτός προβάλλεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι οι βασικότερες συνθήκες που θα καθορίσουν τα πρότυπα ωστόσο ως ένα σημείο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η επαφή του ανθρώπου τόσο με τον εαυτό όσο και με τους άλλους.
Και πολλοί θα πουν ότι οι σημερινές καταστάσεις κάθε άλλο παρά θετικές επιδράσεις προσφέρουν στην διαμόρφωση των προτύπων που ευλαβώς θα ενστερνιστούν οι νέοι στην προσπάθεια τους να ακολουθήσουν το σύνολο και να σταθεροποιήσουν την σεξουαλική τους ταυτότητα.
Για αυτό λοιπόν, είναι ωφέλιμο για ακόμα μια φορά να τονιστεί η σημαντικότητα της επίδρασης του οικογενειακού περιβάλλοντος στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Γιατί αν οι γονείς και οι σημαντικοί άνθρωποι που περιστοιχίζουν το παιδί δουλέψουν παραγωγικά προς την έκφραση της σεξουαλικής ταυτότητας βοηθώντας το παιδί να αφομοιώσει επιτυχώς τις κινήσεις αυτών, στην εφηβεία πια, έχοντας επίγνωση του εαυτού με ευκολία θα φιλτράρει οτιδήποτε πλασάρεται με λαμπερές αποχρώσεις διαλέγοντας όσα είναι κοντά στα πρότυπα που ο ίδιος υποστηρίζει.
Και εκεί ανάμεσα στην εσωτερική πάλη και την προσωπική ευχαρίστηση, θα αναζητήσει τον/την ερωτικό/ή σύντροφο που θεωρεί ικανό/ή να δώσει πνοή στα ερωτικά ενδιαφέροντα οδεύοντας στην ενσάρκωση των σεξουαλικών του επιθυμιών!

Πηγή: dromostherapeia

Η πολύτιμη συνεισφορά του μπαμπά!

Είναι σύνηθες να τονίζεται και να εκθειάζεται ο σημαντικός ρόλος της μητέρας στη ζωή των παιδιών. Είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί όμως, ότι εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος του πατέρα. Από την ενεργή συμμετοχή του στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, εξαρτάται η μετέπειτα ομαλή εξέλιξη της προσωπικότητάς τους, καθώς και οι επιδόσεις τους σε πολλούς τομείς της παιδικής και ενήλικης ζωής τους. Άλλωστε, για να διασφαλιστεί η αρμονική ανάπτυξη ενός παιδιού θα πρέπει να διασφαλίζεται η ύπαρξη στη ζωή του, τόσο του μητρικού όσο και του πατρικού προτύπου. Ας δούμε λοιπόν μαζί, την πολύτιμη συνεισφορά των «μπαμπάδων» στην ανατροφή των παιδιών.

Η αγάπη του πατέρα είναι εφόδιο ζωής

Η αγάπη που προσφέρει ο πατέρας στο παιδί του έχει ιδιαίτερα δυνατή επιρροή στην ανάπτυξή του, όπως ακριβώς και η αγάπη της μητέρας. Μάλιστα, έρευνες έδειξαν ότι σε μερικές περιπτώσεις, η αγάπη του πατέρα επηρεάζει τα παιδιά ακόμη περισσότερο. Το γεγονός αυτό οφείλεται στον ξεχωριστό τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αντιμετωπίζουν τον πατέρα τους. Επειδή, τις περισσότερες φορές, απουσιάζει για αρκετές ώρες από το σπίτι, τα παιδιά πιστεύουν ότι πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο για να κερδίσουν την αγάπη του. Όποτε, λοιπόν, πιστεύουν ότι έχουν κατορθώσει να κερδίσουν την αγάπη και την εκτίμηση του πατέρα τους, το εκλαμβάνουν ως ένα σπουδαίο απόκτημα, μιας και θεωρούν σαφώς πιο δεδομένη την αγάπη της μητέρας τους. Ο ρόλος του πατέρα επομένως είναι πολύτιμος για το παιδί, και κυρίως, η έμπρακτη και σαφής έκφραση της αγάπης του προς αυτό. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να έχετε πάντοτε υπόψη σας, ότι ο χρόνος που θα αφιερώσετε στο παιδί σας, η αγάπη και η στοργή που θα του παράσχετε, θα αποτελεί ανεκτίμητο εφόδιο ευτυχίας για όλη του τη ζωή.

Πατέρας: πρότυπο ζωής – μέτρο σύγκρισης

Ο πατέρας δεν είναι μόνο μια ουσιώδης πηγή αγάπης αλλά και ένα πρόσωπο που τα παιδιά εκτιμούν βαθιά και παρακολουθούν με θαυμασμό. Ο τρόπος με τον οποίο ο πατέρας ζει, αποτελεί ένα βασικό πρότυπο για τα παιδιά του. Το αγόρι μαθαίνει να σέβεται τις γυναίκες, από τη μια μεριά, χάρη στην αγάπη της μητέρας του, αλλά ουσιαστικά η συμπεριφορά του διαμορφώνεται μέσα από το παράδειγμα του πατέρα του. Αντίστοιχα, η κόρη επηρεάζεται από τη μητέρα, αλλά διατηρεί το πρότυπο του πατέρα της ως μέτρο σύγκρισης για τις μελλοντικές επιλογές συντρόφου. Είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντικό να νιώθουν τα παιδιά ότι ο πατέρας τους αγαπά όχι μόνο εκείνα αλλά και την μητέρα τους. Καθώς, οι σχέσεις μεταξύ των γονιών τους, αποτελούν για τα παιδιά παράδειγμα, για τη μεγάλη αξία που έχουν οι προσωπικές σχέσεις στην ατομική αλλά και οικογενειακή ευτυχία. Ακόμη και στην περίπτωση που οι γονείς έχουν χωρίσει, αν ο πατέρας δείχνει σεβασμό προς τη μητέρα, προσφέρει στα παιδιά ένα ουσιαστικό παράδειγμα για τη σημασία του αλληλοσεβασμού και της εκτίμησης προς τους άλλους.

Η επίδραση του πατέρα είναι σημαντική

Σαν πατέρας, πρέπει να γνωρίζετε ότι θα έχετε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του παιδιού σας. Η επίδρασή σας, είτε είναι θετική είτε αρνητική, θα συνοδεύει για πάντα το παιδί στην ενήλικη ζωή του. Είναι καλό, λοιπόν, για κάθε πατέρα, να ασχολείται με τα προσωπικά θέματα που απασχολούν τα παιδιά του, και να τα συμβουλεύει. Μέσα από τις συζητήσεις αυτές, αλλά και μέσω του δικού του παραδείγματος, θα μπορέσει να τους καλλιεργήσει το αίσθημα ευθύνης και να τους μεταλαμπαδεύσει τις αξίες που θα πρέπει να σέβονται στη ζωή τους. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι τα παιδιά, σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, σας αντιμετωπίζουν στη ζωή τους ως ένα άτομο που γνωρίζει πάντοτε ποιο είναι το σωστό και που είναι πάντα σε θέση να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία.

Πατέρας, σχολικές επιδόσεις και κοινωνικές σχέσεις

Η σημασία του πατέρα στη ζωή των παιδιών είναι εμφανής σε κάθε τους δραστηριότητα. Αν ο πατέρας έχει ενεργή συμμετοχή στη σχολική ζωή των παιδιών του, οι επιδόσεις τους αυξάνονται θεαματικά. Κάθε τι για το οποίο ο πατέρας δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αποκτά για τα παιδιά εξαιρετική σημασία και εντείνουν τις προσπάθειές τους, ώστε να το μάθουν όσο γίνεται καλύτερα. Παράλληλα, όταν το ενδιαφέρον του για τις δραστηριότητές τους είναι ειλικρινές και με συνέπεια, τα παιδιά είναι περισσότερο ευτυχισμένα. Καθώς, βλέποντας ότι ο πατέρας τους ενδιαφέρεται πραγματικά για τις επιλογές τους, νιώθουν ότι τα αγαπάει και τα νοιάζεται πραγματικά. Επιπλέον, όταν ο πατέρας παρακολουθεί και συμμετέχει στις εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών του, εκείνα έχουν καλύτερη κοινωνική εξέλιξη και σαφώς καλύτερες κοινωνικές σχέσεις με τους συμμαθητές τους.

Είναι σαφές επομένως, ότι πέρα από την ιδιαίτερα σημαντική προσφορά της μητέρας, η παρουσία και η ενεργή συμμετοχή του πατέρα στην ανατροφή των παιδιών έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία.

Πηγή: Mynewbaby.gr

Η εμπιστοσύνη ανάμεσα στον γονέα και το παιδί

Ποιες είναι οι βασικές τεχνικές για το χτίσιμο της εμπιστοσύνης;

Το χτίσιμο της εμπιστοσύνης του παιδιού προς στον γονιό είναι μια διαδικασία η οποία ξεκινά από τη γέννηση κιόλας του βρέφους.

Η μητέρα αρχίζει και λειτουργεί ως ένα υποκείμενο μιας άνευ όρων αγάπης, πηγής τροφής και συναισθηματικής ανακούφισης απέναντι στο μωρό της, το οποίο αρχίζει και σχηματοποιεί μέσα του το πρώτο βίωμα της ασφάλειας.

Η μητρική ασφάλεια είναι αυτή που διαμορφώνει στο μωρό έναν εσωτερικό «χάρτη» εμπιστοσύνης για τον εαυτό του και τον έξω κόσμο. Οι ματαιώσεις στην επάρκεια της συναισθηματικής ασφάλειας που βιώνει ένα βρέφος μπορεί εν δυνάμει να λειτουργήσουν ως εμπόδια στη δυνατότητά του να εμπιστεύεται τον έξω κόσμο όσο μεγαλώνει.

Φυσικά είναι και τα αρνητικά γεγονότα ζωής στο περιβάλλον του παιδιού που μπορούν να «κλέβουν» την εμπιστοσύνη του, όπως π.χ. η κακοποίησή του, αναξιόπιστα μέλη της οικογένειας που λένε ψέματα ή εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του, οι εφιαλτικές και αλλεπάλληλες τιμωρίες, η κυριαρχία της δυσπιστίας ως κανόνας και περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο σπίτι.

Αντίθετα, ο σεβασμός στην προσωπικότητα του παιδιού και η εμπιστοσύνη κατ’ αρχήν του γονιού προς το παιδί και τον έξω κόσμο αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να μπορεί το ίδιο να κατακτήσει την πολύτιμη αξία της εμπιστοσύνης που κάθε παιδί δικαιούται.

Ως γονείς πρέπει να σιωπούμε ή όχι, προκειμένου το παιδί μας να μας ανοίγεται και να μας εμπιστεύεται;

Πολλές είναι οι καταστάσεις που πυροδοτούν το μεγάλο δίλημμα «να το πω στο παιδί μου ή όχι;».

Οι περισσότεροι γονείς επιλέγουν τον δρόμο της αποφυγής, της απόκρυψης της αλήθειας από το παιδί. Ενεργοποιείται έτσι ο αμυντικός μηχανισμός της «άρνησης» απέναντι στο πρόβλημα, ο οποίος όχι μόνο μεταμορφώνεται σε μια ψευδή εικόνα απέναντι στο παιδί ότι «όλα βαίνουν καλώς» αλλά λειτουργεί επιβαρυντικά και στον γονιό, διαστρεβλώνοντας τελικά τη δική του αντίληψη για την πραγματικότητα.

Η προσδοκία ότι η απόκρυψη της αλήθειας από το παιδί έχει μαγικές ιδιότητες είναι απατηλή. Δρα ανακουφιστικά στο εδώ και τώρα με τη συλλογιστική ότι «η σιωπή είναι σοφότερη από τις λέξεις», μακροπρόθεσμα όμως επιβαρύνει τον ψυχισμό του παιδιού αφού αυτό βιώνει την πραγματικότητα, ενώ γίνεται δέκτης διπλών και συχνά αντιφατικών μηνυμάτων που το αποδιοργανώνουν και το καθιστούν δύσπιστο.

Το κάθε παιδί κατανοεί και ενεργεί. Οι γονείς πρέπει να ενισχύουν αυτήν την παιδική δύναμη και όχι να την ευνουχίζουν. H συγκάλυψη όχι μόνο δεν ωφελεί την ψυχική υγεία του παιδιού, αλλά χτίζει μια ενήλικη προσωπικότητα φοβική, δύσπιστη, αμυντική και φυγόπονη.

Οσο το δυνατόν περισσότερο να είμαστε ειλικρινείς και αληθινοί με τον εαυτό μας, να είμαστε συνεπείς στη στάση και τον λόγο μας, χωρίς να δίνουμε διπλά και αντιφατικά μηνύματα στα παιδιά μας.

Mυρσίνη Κωστοπούλου  ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (Ph.D.)

Πηγή: Τα Νέα

Ο καλός φίλος ωφελεί σωματικά και ψυχικά το παιδί

Η ύπαρξη ενός καλού φίλου μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν αρνητικές εμπειρίες, αναφέρει νέα έρευνα.

Ο ερευνητής William Bukowski, στο πανεπιστήμιο Concordia στο Μόντρεαλ, δήλωσε ότι ο καλός φίλος όταν είναι παρόν σε δυσάρεστο γεγονός έχει άμεση επίδραση στο σώμα και την ψυχή ενός παιδιού. Σημειώνει ότι αν ένα παιδί είναι μόνο όταν αντιμετωπίζει πρόβλημα με δάσκαλο ή συμμαθητή, υπάρχει αύξηση στα επίπεδα κορτιζόλης και μείωση του αισθήματος αυτοεκτίμησης.

Οι ερευνητές ρώτησαν 55 αγόρια και 48 κορίτσια δημοτικού να καταγράψουν τα αισθήματα και τις εμπειρίες τους για διάστημα 4 ημερών. Παρακολουθήθηκαν επίσης τα επίπεδα της κορτιζόλης με τακτικά τεστ σάλιου.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό ‘Developmental Psychology’, ανακάλυψε ότι η κορτιζόλη αυξήθηκε και η αυτοεκτίμηση μειώθηκε όταν ένα παιδί είχε μια αρνητική εμπειρία. Ωστόσο, με την παρουσία του καλύτερου φίλου, όταν εμφανίστηκε το πρόβλημα τα επίπεδα κορτιζόλης και τα αισθήματα αυτοεκτίμησης άλλαξαν λιγότερο.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι αυτό που συμβαίνει κατά την παιδική ηλικία μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους ως ενήλικες, περιλαμβανομένων των αισθημάτων χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Ο Bukowski εξήγησε ότι οι σωματικές και ψυχολογικές αντιδράσεις σε αρνητικές εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία επηρεάζουν τη μετέπειτα ζωή. Η υπερβολική απελευθέρωση κορτιζόλης μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές, περιλαμβανομένης της καταστολής και του περιορισμού του σχηματισμού των οστών. Το αυξημένο στρες μπορεί πραγματικά να μειώσει την ανάπτυξη ενός παιδιού.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, προηγούμενες έρευνες έδειξαν επίσης ότι οι φιλίες μπορούν να προστατεύσουν από τον αποκλεισμό, την κοροϊδία και άλλες μορφές επιθετικότητας.

Πηγές: ‘Developmental Psychology’.

Iatronet.gr

Τα παιδιά εκπαιδεύουν τους γονείς τους;

Mία κεντρικής σημασίας στιγμή στη ζωή του κάθε ανθρώπου είναι η γέννηση του παιδιού του. Πρόκειται για μία στιγμή που αποτελεί ένα εφαλτήριο μιας μεγάλης περιπέτειας-που για τους περισσότερους συνδέεται με την ευτυχία αλλά για κάποιους μπορεί να βιωθεί πολύ αρνητικά.

Στο πώς θα βιωθεί ο γονεϊκός ρόλος συνηγορούν πολλοί παράγοντες.

Ίσως ο βασικότερος όλων έχει να κάνει από το πώς ο ίδιος ο ενήλικας βίωσε το γονεϊκό ρόλο του γονιού-που έχει το ίδιο φύλο με αυτόν, δηλ. το κορίτσι τη μητέρα του και το αγόρι τον πατέρα. Πρόκειται για μία παράδοση προτύπων συμπεριφοράς που περνάει από γενιά σε γενιά. Συνήθως αναπαράγεται ο ίδιος τρόπος ή, σε λιγότερες περιπτώσεις, ο ακριβώς αντίθετος. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει μεγαλώσει με πολύ αυταρχικό πατέρα ή θα γίνει αυταρχικός πατέρας ο ίδιος με το παιδί του, ή θα πάει στο άλλο άκρο-εξαιτίας τραυματισμών που έχει υποστεί ο ίδιος από την αυταρχική συμπεριφορά του δικού του πατέρα. Έτσι, στη δεύτερη περίπτωση εμφανίζεται ένας πατέρας (που διακατέχεται από την επιθυμία να είναι δημοκρατικός προς το παιδί) που δεν καταφέρνει να θέσει κανένα όριο στο παιδί του, δημιουργώντας του ανασφάλεια. Όσο πιο ψυχικά ώριμος είναι ο γονιός, τόσο θα μπορέσει να επιτύχει και διαφοροποιήσεις από αυτό που έχει μάθει, προς όφελος του παιδιού του και της σχέσης του μαζί του.

Ο παράγοντας που έχει να κάνει με την ψυχική ωρίμανση των γονιών είναι εξίσου σημαντικός, αφού ο ρόλος του γονιού χαρακτηρίζεται από αυξημένη ευθύνη. Πολλοί δεν καταφέρνουν να φτάσουν στην ψυχική ωρίμανση ούτε μέχρι το τέλος της ζωής. Η ψυχική ωρίμανση σχετίζεται με την ενηλικίωση. Έχει να κάνει με την απεξάρτηση από την πατρική οικογένεια, με την αυτονόμηση, με την εξατομίκευση. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί ανώριμοι γονείς που ταλαιπωρούν τα παιδιά τους για πολλά χρόνια λιγότερο ή περισσότερο ακούσια και συνειδητά.

Ένας άλλος παράγοντας είναι το πώς έρχεται το παιδί στον κόσμο. Είναι αποτέλεσμα μίας κοινής επιθυμίας των γονιών, του ενός από τους δύο, ή μίας τυχαίας ερωτικής συνεύρεσης; Στην περίπτωση που η επιθυμία προϋπάρχει της εμφάνισης του παιδιού στην οικογένεια, τότε οι γονείς έχουν ήδη επεξεργαστεί τι σημαίνει να έχουν ένα παιδί, είναι προετοιμασμένοι να κάνουν τις όποιες αλλαγές χρειάζονται στη ζωή τους, έχουν φαντασιώσει το παιδί πριν αυτό εμφανιστεί. Πρόκειται για την περίπτωση που συνήθως η γέννηση του παιδιού συνδέεται με την ευτυχία των γονιών.

Άλλοι παράγοντες έχουν να κάνουν με την ποιότητα της σχέσης των γονιών, την εποχή που έρχεται το παιδί στην οικογένεια, με τις οικονομικές και εργασιακές συνθήκες των γονιών, με το αν έχουν τη δυνατότητα κάποιας εξωτερικής βοήθειας στο μεγάλωμα του.

Το να κάνει κάποιος παιδιά είναι μία πολύ απλή και ταυτόχρονα πολύ σύνθετη υπόθεση.

Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε δομές που να προετοιμάζουν το ζευγάρι για τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας. Επίσης, δεν διαθέτουμε τελετουργία ενηλικίωσης όπως συμβαίνει σε όλες τις άλλες κοινωνίες-αλλά και στην αρχαία Ελλάδα, που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ωρίμανση των υποψήφιων γονιών, αλλά και στην μετέπειτα αυτονόμηση των παιδιών.

Πολλά παιδιά προκύπτουν από την πίεση του περιβάλλοντος του ζευγαριού ή από πίεση άλλων παραγόντων, όπως πολύ συχνά είναι ο βιολογικός χρόνος της γυναικείας τεκνοποίησης που θέτει ένα ηλικιακό όριο. Σίγουρα δεν είναι θετική η έναρξη της ζωής ενός ανθρώπου όταν αυτή έχει προκύψει από οποιαδήποτε μορφή πίεσης και δεν αποτελεί μια συνειδητή επιλογή.

Η σχέση με το παιδί ξεκινά πρώτα από τη μητέρα, καθώς κυοφορώντας το αισθάνεται ήδη την ευθύνη να προσέχει το έμβρυο, ενώ καθώς μεγαλώνει το αισθάνεται στο σώμα της.

Ίσως η πιο σημαντική στιγμή είναι ο τοκετός και η πρώτη σωματική επαφή των δύο σωμάτων (μητέρας και βρέφους). Η φύση έχει προβλέψει ώστε ακόμη και διάφορες ορμόνες εμφανίζονται στην επαφή του νεογέννητου με τη μητέρα προκειμένου να ενισχυθεί ο δεσμός τους. Αυτό είναι απαραίτητο, σε αυτή τη φάση, αφού δεν θα μπορούσε να επιβιώσει το νεογέννητο χωρίς την φροντίδα του ενήλικα.

Ο πατέρας αναπτύσσει τη σχέση με το παιδί μετά τη γέννησή του. Παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού και όσο μεγαλώνει το παιδί τόσο σημαντικότερος γίνεται ο ρόλος του στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού.

Η ζωή της οικογένειας αλλάζει κάθε φορά που έρχεται ή φεύγει ένα μέλος. Κάθε τέτοια στιγμή σηματοδοτεί την αλλαγή της ως τότε ισορροπίας και δυναμικής της οικογένειας. Χρειάζεται πάντα λίγος χρόνος ώστε να μπορέσει να εγκατασταθεί η νέα ισορροπία με τον καινούριο αριθμό μελών που την απαρτίζουν και τους ρόλους που αναλαμβάνει ο καθένας.

Σε κάθε περίπτωση, η ζωή των γονιών αλλάζει. Η αλλαγή έχει να κάνει με την αυξημένη ευθύνη που έχει ο γονεϊκός ρόλος αλλά και με την εξουσία που διαθέτει. Μία εξουσία που είναι φυσική καθώς είναι αυτός που αποφασίζει για τη ζωή του μικρού παιδιού, θέτει τους κανόνες, παρέχει προστασία.

Το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι από τις σημαντικότερες εμπειρίες ζωής. Ένα πραγματικό μάθημα που δεν δίνεται μόνο από το γονιό προς το παιδί, αλλά κυρίως, από το παιδί προς τον γονιό. Ο άνθρωπος κατά την ανατροφή του παιδιού του και το μεγάλωμά του έρχεται σε επαφή με το θαύμα της ζωής και της εξέλιξής.

Η ύπαρξη ενός μικρού παιδιού στο σπίτι ανασύρει μνήμες και αισθήσεις ξεχασμένες. Ο γονιός πολύ συχνά αισθάνεται αδύναμος να αποφασίσει τι είναι το σωστότερο για το παιδί κι είναι φυσικό να νοιώθει έτσι κατά καιρούς αφού πρόκειται για μία νέα εμπειρία.

Θα έχετε παρατηρήσει με πόσο διαφορετικό τρόπο μεγαλώνουν δύο αδέρφια διαφορετικής ηλικίας. Συνήθως στο πρώτο παιδί υπάρχει περισσότερο άγχος από τους γονείς για το μεγάλωμά του, καθώς δεν έχουν ξαναβιώσει παρόμοια κατάσταση. Εκτός από την περίπτωση που οι ίδιοι οι γονείς ήταν στην πατρική οικογένεια πρωτότοκοι και είχαν την εμπειρία από μικρότερα αδέρφια με μεγάλη διαφορά ηλικίας. Αυτοί είναι περισσότερο εξοικιωμένοι και λιγότερο αγχωμένοι για το αν πράττουν σωστά ή λάθος κι αν ένα συνάχι του παιδιού πρέπει να αξιολογηθεί ως κάτι σοβαρό ή όχι ώστε να το πάνε στο γιατρό.

Το σίγουρο είναι ότι κάθε γονιός εξασκείται στην υπομονή όταν έχει παιδιά. Καθώς τα παιδιά είναι γεμάτα ενέργεια και ακούραστα κατά τη διάρκεια της ημέρας, είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν ενήλικα να μπορεί να ακολουθήσει αυτούς τους ρυθμούς. Τα όρια είναι απαραίτητα τόσο για την ομαλή λειτουργία της οικογενειακής ζωής, αλλά και για τον ψυχισμό του μικρού παιδιού προκειμένου να αισθάνεται ασφαλές.

Πώς όμως τίθενται τα όρια; Αυτό είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που έχει να επιλύσει ο γονιός. Η σωματική τιμωρία βλάπτει ναρκισσιστικά το παιδί και σπάνια φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ιδιαίτερα όσο μεγαλώνει. Όλο και περισσότερο φαίνεται ότι η λογική της επιβράβευσης κερδίζει έδαφος ως προς την αποτελεσματικότητά της στην εγκαθίδρυση των ορίων. Σιγά σιγά οι κανόνες ενδοβάλλονται και η ζωή γίνεται ευκολότερη.

Το πρότυπο των γονιών είναι το σημαντικότερο που έχουν τα παιδιά, τουλάχιστον ως την εφηβεία. Έτσι, ο γονιός έρχεται πάντα σε μία διαρκή αναζήτηση του πώς ο ίδιος γίνεται αντιληπτός στο παιδί του κι έτσι η ύπαρξη του παιδιού γίνεται και μοχλός αυτοσυνείδησης.

Δεν υπάρχει αλάθητος γονιός, οπότε καλό είναι να περιορίζονται οι ενοχές για πράγματα που δεν έχουν συμβεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για το παιδί. Θα έλεγα ότι όλοι μας έχουμε κάποιας μορφής ψυχικού τραυματισμού από τους γονείς μας, όσο καλοί και να ήταν.

Ακόμη και ο πολύ καλός γονιός αποτελεί δυσκολία για το παιδί. Δυσκολία στο να τον αποχωριστεί, όταν έρθει η ώρα που θα πρέπει να ανοίξει τα φτερά του. Έτσι, αξίζει να θυμηθούμε τι έλεγε o Winnicott για τη μητέρα. Ότι αυτή θα πρέπει να είναι αρκετά καλή και όχι άριστη, ώστε να έχει ένα κίνητρο το παιδί να φύγει και να αυτονομηθεί.

Με τη γέννηση ενός παιδιού, ο γονιός επαναδιαπραγματεύεται τη δική του σχέση με τον γονιό του. Αν αυτή ήταν κακή, του δίνεται η δυνατότητα να την βελτιώσει μέσα από τη σχέση του με το παιδί του, να την αναστοχαστεί και να την κατανοήσει καλύτερα.

Σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο το παιδί χρειάζεται με διαφορετικό τρόπο τους γονείς του. Έτσι από 0-3 μηνών η μητέρα πρέπει να είναι συνεχώς παρούσα σε κάθε αίτημα-κλάμα του βρέφους βάζοντας τις βάσεις της εμπιστοσύνης και της επικοινωνίας. Ταυτόχρονα ο πατέρας πρέπει να αντιμετωπίσει αυτή την συμβιωτική σχέση της συντρόφου του με το παιδί και να μην αισθάνεται ανταγωνιστικά. Σταδιακά επέρχεται η αποκόλληση του παιδιού από τη μητέρα και ενδυναμώνεται ο ρόλος του πατέρα.

Από τη στιγμή που το παιδί αρχίζει να μπουσουλάει αρχίζει να εξερευνά το περιβάλλον του. Εφόσον έχει πάει καλά το προηγούμενο στάδιο αισθάνεται ασφαλές να απομακρυνθεί από τη μητέρα και να πάει στην άλλη άκρη του δωματίου ή και σε άλλο δωμάτιο προκειμένου να ανακαλύψει τι γίνεται εκεί. Παρόλο που η ανησυχία του γονιού αυξάνεται γιατί είναι συχνά τα μικροατυχήματα θα ωφελήσει το παιδί του αν το αφήσει ελεύθερο να εξερευνήσει, υπό την εποπτεία του κι όχι να το περιορίσει στο πάρκο του.

Το κόψιμο της πάνας χρειάζεται προσοχή γιατί σχετίζεται με ακόμη μία έκφανση αυτονομίας του παιδιού. Τα κακά είναι δικά του και τα κάνει ό,τι θέλει…Έτσι σκέφτεται το μικρό παιδί. Ο έλεγχος των σφιγκτήρων αυξάνει πολύ την αυτοπεποίθηση του παιδιού που αισθάνεται δυνατότερο. Εμφανίζεται το «όχι» προς τους γονείς. Ένας ομαλός τρόπος εγκατάλειψης της πάνας (ανάμεσα στα 2 και 3 έτη) είναι μέσω της ταύτισης με τον ενήλικα και να συνδεθεί η πράξη της χρήσης της τουαλέτας με το μεγάλωμα του.

Κατά τη νηπιακή ηλικία το παιδί χρειάζεται να αισθάνεται την αγάπη του περιβάλλοντος. Η αγάπη δεν σημαίνει απαραίτητα συνεχή χαϊδολογήματα, αλλά η τρυφερότητα πρέπει να συνδέεται και με το ειλικρινές ενδιαφέρον προς αυτό, με το βίωμα ότι ο γονιός το αποδέχεται και το αγαπάει.

Κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής το παιδί χρειάζεται ένα ήρεμο και οριοθετημένο περιβάλλον προκειμένου να αναπτύξει την εργατικότητα που χρειάζεται για το σχολείο, τη συγκέντρωση, τη συνεργασία με τα άλλα παιδιά και την κοινωνικότητά του.

Στην εφηβεία αυτό που χρειάζεται περισσότερο ο/η έφηβος είναι η κατανόηση. Κατανόηση για όλη την έκρηξη που προκαλεί η ορμονική ανάπτυξη στο παιδί και οι αυξημένες απαιτήσεις του σχολείου, της κοινωνικότητας και της έναρξης της σεξουαλικότητας του. Εκεί ο γονιός πρέπει να αποδεχτεί την αποκαθήλωσή του από το θρόνο που ήταν τοποθετημένος από το παιδί του όσο αυτό ήταν μικρό, την αμφισβήτισή του και την σταδιακή απομάκρυνση του παιδιού από την οικογένεια για να βρει σύντροφο και φίλους.

Ο νέος θα περάσει ευκολότερα στην ενηλικίωση όταν ο γονιός αναγνωρίζει το μεγάλωμά του και του επιτρέπει να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Αυτό βέβαια είναι μία διαδικασία που ξεκινά ήδη από τη γέννηση και πρέπει να οδηγεί σε μία σταδιακή αυτονόμηση του παιδιού.

Όπως βλέπετε είναι μεγάλο μάθημα ζωής η γέννηση ενός παιδιού και το μεγάλωμά του. Ένα υπέροχο μάθημα ζωής που αλλάζει τη ζωή του γονιού. Αυτή η αλλαγή γίνεται περισσότερο αποδεκτή όταν είναι έτοιμος και επιθυμεί το γονεϊκό ρόλο. Είναι μεγάλη η χαρά που τον περιμένει, αλλά και η ευθύνη. Τα παιδιά διδάσκουν τους γονείς μέσα από την ύπαρξή τους. Αν ο γονιός είναι ανοιχτός, τότε τον περιμένουν πολλές εκπλήξεις. Τώρα για το αν θα είναι καλές ή κακές αυτές οι εκπλήξεις, αυτό έχει να κάνει με τη σχέση που οικοδομεί με το παιδί του

Δήμητρα Σταύρου  ψυχολόγος-δραματοθεραπεύτρια

Πηγή: People & Ideas

Η βία σημαδεύει τα παιδιά

Λίζα Βάρβογλη διδάκτωρ Ψυχολογίας, ψυχολόγος και ερευνήτρια στο Children’s Hospital της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται στους ενηλίκους η κακοποίηση στη νεαρή ηλικία

Η σκηνή εκτυλίσσεται στον 10ο όροφο του Children’s Hospital της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στη Βοστόνη. Στο γραφείο μου βρίσκεται ένα επτάχρονο αγοράκι, οχυρωμένο πίσω από τον καναπέ, που φωνάζει εκτός εαυτού να μην το πλησιάσω.

Διαβάζοντας το ιστορικό του, διαπιστώνω ότι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που το παιδάκι βρίσκεται για εξετάσεις στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου: επιθετική συμπεριφορά στο σπίτι και στο σχολείο, υπερβολική συναισθηματική αντίδραση σε μικροπράγματα αλλά και βιαιοπραγίες όπως να δαγκώνει ή να χτυπάει τους συμμαθητές του.

Μόλις δύο ημέρες πριν από αυτή τη συνάντηση βρισκόταν στο γραφείο μου ένα 14χρονο κορίτσι το οποίο έτρωγε και μάτωνε τα νύχια του, είχε καρφωμένα τα μάτια του στο πάτωμα και πεταγόταν πάνω κάθε φορά που ακουγόταν κάποιος θόρυβος από τον διάδρομο μια πόρτα που έκλεινε με δύναμη, τα βήματα ή ο βήχας κάποιου…

Το ιστορικό του κοριτσιού αυτού συμπεριλαμβάνει άγχος, ξεσπάσματα κλάματος, δυσκολία προσοχής και συγκέντρωσης, δυσκολία συναισθηματικής επικοινωνίας με τους γύρω του και χαμηλή σχολική απόδοση.

Ακόμη μια 40χρονη ασθενής μου που υπέφερε από μελαγχολία και αγοραφοβία δηλαδή φοβόταν υπερβολικά να βγει από το σπίτι της και να πάει μόνη της στην αγορά, σε εξωτερικές δουλειές ή σε φιλικά σπίτια μου εκμυστηρεύθηκε ότι όταν ήταν παιδί οι γονείς της την έδερναν και της μιλούσαν πολύ άσχημα, «εμπειρίες που θαρρείς και έχουν βγάλει ρίζες μέσα μου και δεν λένε να ξεριζωθούν από τη σκέψη και τη ζωή μου», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε.

Τι κοινό έχουν αυτές οι τρεις περιπτώσεις;

Πρόκειται για άτομα τα οποία σε μικρή ηλικία υπέστησαν κακομεταχείριση, τόσο σωματική (οι γονείς τους τα έδερναν) όσο και συναισθηματική (τα έβριζαν και τους μιλούσαν άσχημα).

Συμπεριφορές σαν αυτές που περιέγραψα είναι συχνές στην κλινική πρακτική και συνήθως συνοδεύονται από ιστορικό κακής μεταχείρισης στη βρεφική και παιδική ηλικία.

Μια πολύ πρόσφατη έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει τις κλινικές αυτές παρατηρήσεις με χειροπιαστές αποδείξεις.

Ο δόκτωρ Martin Teicher και οι συνεργάτες του στο νοσοκομείο McLean της Βοστόνης διαπίστωσαν ότι το συναισθηματικό τραύμα στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση σε σημαντικά τμήματα του εγκεφάλου με αποτέλεσμα συναισθηματικές διαταραχές όπως μελαγχολία ή άγχος.

Οι διαταραχές αυτές δεν είναι όμως αποκλειστικά ψυχολογικές, αλλά φαίνεται ότι έχουν φυσιολογική βάση, καθώς σχετίζονται με αλλαγές που συμβαίνουν στα νευρωνικά μονοπάτια του εγκεφάλου.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο εγκέφαλος διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τις εμπειρίες μας, οι οποίες, καθώς επαναλαμβάνονται, χαράζουν «μονοπάτια» και συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες. Οι αντίξοες εμπειρίες δημιουργούν εγγραφές στον εγκέφαλο, διαμορφώνοντάς τον με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι οι κανονικές εμπειρίες. Έτσι το ερέθισμα που προκαλούν τα άσχημα λόγια και οι βρισιές που προέρχονται από τους γονείς προς το παιδί τους έχουν έναν μόνιμο αντίκτυπο στη διαμόρφωση του εγκεφάλου του παιδιού τους, πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουν τα ωραία λόγια και η τρυφερότητα των γονιών προς το παιδί.

Ο δόκτωρ Martin Teicher δήλωσε ότι ο αντίκτυπος της λεκτικής και συναισθηματικής κακομεταχείρισης είναι μόνιμος και δύσκολα αντιστρέψιμος και δεν πρόκειται για μια εμπειρία την οποία ο άνθρωπος μπορεί εύκολα και ανώδυνα να ξεπεράσει.

Τα συμπεράσματα των ερευνητών

Ο δόκτωρ Martin Teicher και οι συνεργάτες του κατέληξαν σε αυτά τα συμπεράσματα αφού εξέτασαν εκατοντάδες εγκεφάλους από παιδιά που είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο λόγω σεξουαλικής, φυσικής ή συναισθηματικής κακοποίησης.

Οι εικόνες των εγκεφάλων αυτών των παιδιών συγκρίθηκαν στη συνέχεια με τις εικόνες των εγκεφάλων παιδιών που δεν είχαν υποστεί τέτοιου είδους κακομεταχείριση. Η σύγκριση των εγκεφαλικών εικόνων έδειξε ότι τα παραμελημένα ή κακοποιημένα παιδιά σαφώς υστερούσαν σε εγκεφαλική μάζα σε σχέση με τα μη κακοποιημένα παιδιά.

Έτσι βρέθηκε ότι η δεσμίδα των νεύρων που συνδέει τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια και η οποία λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ τους ήταν ως και 40% μικρότερη στα παραμελημένα ή στα κακοποιημένα παιδιά.

Τι σημαίνει όμως από πρακτική άποψη μια τέτοια συρρίκνωση της εγκεφαλικής αυτής δομής;

Ένα υπανάπτυκτο μεσολόβιο, δηλαδή η δεσμίδα των νεύρων που συνδέει τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια, παρακωλύει την ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παραμελημένα και κακοποιημένα παιδιά λειτουργούν κυρίως βάσει του ενός ημισφαιρίου αντί να έχουν την ευελιξία να μετακινούνται από το ένα στο άλλο με γρήγορο ρυθμό, όπως είναι φυσιολογικό και χρήσιμο.

Η έρευνα του καθηγητή Seth Pollak πάνω στην ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου κακοποιημένων και μη παιδιών έδωσε παρόμοια αποτελέσματα σε σχέση με τη συναισθηματική ένταση. Ο κ. Pollak δημιούργησε ένα ανώδυνο πείραμα σαν παιχνίδι, στο οποίο ζητούσε από τα παιδιά να κοιτάξουν μια σειρά προσώπων και να βρουν τα χαρούμενα, φοβισμένα ή θυμωμένα πρόσωπα, πατώντας ένα κουμπί κάθε φορά. Κατά τη διάρκεια του πειράματος τα παιδιά φορούσαν μια κάσκα με ηλεκτρόδια ώστε να μπορεί να μετρηθεί η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Το ζητούμενο ήταν να μετρηθεί μια έντονη αύξηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο, ως αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος. Η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου ήταν ίδια τόσο για τα κακοποιημένα όσο και για τα μη κακοποιημένα παιδιά όταν επρόκειτο για χαρούμενα ή φοβισμένα πρόσωπα. Υπήρξε όμως μια δραματική αύξηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου των κακοποιημένων παιδιών όταν βρέθηκαν αντιμέτωπα με τις εικόνες των θυμωμένων προσώπων.

Οι επιπτώσεις του θυμού

Η ηλεκτρική αντίδραση του εγκεφάλου τους στο ερέθισμα του θυμωμένου προσώπου ήταν πολύ έντονη και μακράς διάρκειας. Ο λόγος γι’ αυτή την έντονη αλλαγή είναι, σύμφωνα με τον καθηγητή Pollak, ότι ο θυμός των γονιών είναι ένα πολύ έντονο στοιχείο, ότι κάτι πρόκειται να συμβεί στο οικογενειακό περιβάλλον, και η επιβίωση του παιδιού ουσιαστικά εξαρτάται από τη γρήγορη και άμεση ικανότητά του να αναγνωρίσει το σήμα του θυμού και τις επερχόμενες αλλαγές. Αυτή η εγρήγορση προς τον θυμό γίνεται μια αυτόματη συναισθηματική αντίδραση για το άτομο, που ως ενήλικος τείνει να ερμηνεύει ακόμη και ουδέτερα ή ασαφή ερεθίσματα ως απειλητικά, πράγμα το οποίο εμποδίζει τη σύναψη υγιών σχέσεων με άλλους ενηλίκους.

Πώς ερμηνεύονται όμως από φυσιολογική άποψη αυτά τα ευρήματα;

Το κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο έχει μια σειρά εξειδικευμένων λειτουργιών, με το αριστερό ημισφαίριο να ελέγχει τη λογική σκέψη και τη γλώσσα, ενώ το δεξί έχει τον έλεγχο της δημιουργικότητας και της συναισθηματικής σκέψης. Όταν δεν υπάρχει άνετη ροή από το ένα ημισφαίριο στο άλλο παρά εμμονή στις λειτουργίες του ενός, τότε μπορεί να προκύψουν διάφορα προβλήματα. Για παράδειγμα, ενήλικοι που είχαν υποστεί κακομεταχείριση στην παιδική τους ηλικία χρησιμοποιούν το αριστερό τους ημισφαίριο στην καθημερινή τους ζωή όταν δεν έχουν δυσκολίες. Όταν όμως οι τραυματικές σκέψεις ξαναβγούν στην επιφάνεια ή κάποιο γεγονός που συναισθηματικά τους θυμίζει την κακομεταχείριση της παιδικής τους ηλικίας έρθει στο προσκήνιο, τότε τα ίδια αυτά άτομα καταφεύγουν στο δεξί τους ημισφαίριο, με αποτέλεσμα να γίνονται υπερβολικά συναισθηματικά και να άγονται και να φέρονται από πάθη και συγκινήσεις χωρίς να τιθασεύει αυτή την ένταση το χαλινάρι της λογικής.

ΕΡΕΥΝΕΣ

Κακομεταχείριση και ιδιοφυΐα

Μεμονωμένοι ερευνητές έκαναν μια τολμηρή σύνδεση ανάμεσα στην κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και στην ιδιοφυΐα, βασισμένοι στα παραδείγματα από τη ζωή του Μπετόβεν και του D. Η. Lawrence.

Ο Μπετόβεν είχε δύσκολη παιδική ηλικία καθώς ο πατέρας του τον κακομεταχειριζόταν, τον τραβούσε από το κρεβάτι και τον υποχρέωνε να κάνει εξάσκηση στο πιάνο μέσα στη νύχτα, χτυπώντας τον όποτε έκανε λάθος.

Ο Lawrence είχε μια πολύ άσχημη σχέση με τον αλκοολικό πατέρα του. Σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν επίσης ομολογήσει επεισόδια κακομεταχείρισής τους όταν ήταν παιδιά, όπως η τραγουδίστρια Sinead Ο’ Connor , η οποία εκμυστηρεύθηκε πως όταν ήταν μικρή την κλείδωναν γυμνή για μέρες σε ένα παγωμένο δωμάτιο και τη χτυπούσαν.

Η σύγχρονη ψυχιατρική άποψη υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει αιτιακή σχέση ανάμεσα στις ψυχικές ασθένειες ή στην κακομεταχείριση και στην ιδιοφυΐα.

Τελικά φαίνεται να ισχύει το αντίθετο, δηλαδή ότι η κακομεταχείριση οδηγεί σε μαθησιακά προβλήματα και χαμηλή σχολική απόδοση.

Πηγή: Special education

Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για την κρίση;

Η ξαφνική απώλεια της δουλειάς του ενός εκ των δύο γονέων ή η μείωση των εσόδων, εκ των πραγμάτων γεννά αλλαγές στην καθημερινότητα μιας οικογένειας και κατ’ επέκτασιν των παιδιών.

Στην πράξη αυτό μεταφράζεται σε αδυναμία του γονέα να προσφέρει τον ίδιο όγκο υλικών αγαθών στο παιδί του, σε αύξηση των «όχι» στις διαρκείς απαιτήσεις του, σε μείωση ή ακόμα και διακοπή συνηθειών που είχαν γίνει μέρος της ζωής του παιδιού, όπως ο κινηματογράφος, το λούνα παρκ και τα πολλά παιχνίδια.

Μία ακόμα όμως δυσάρεστη πραγματικότητα, με την οποία θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπο το παιδί, είναι και η αλλαγή στην συμπεριφορά του γονιού, ο οποίος ξαφνικά έμεινε χωρίς δουλειά και η ψυχολογία του πέφτει στο ναδίρ. Η αλλαγή αυτή στη συμπεριφορά του γονέα μπορεί να μεταφράζεται σε πολλά νεύρα, τάσης απομόνωσης, ψυχρότητα ή στο χειρότερο σενάριο βίαιη συμπεριφορά.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να υφίσταται ένα σοκ. Να μην αναγνωρίζει τον γονέα του, να νιώθει ξένο και ως μέρος του προβλήματος.

Ο συνδετικός κρίκος γονείς-δάσκαλοι-φίλοι είναι αυτός που με το σωστό χειρισμό συνθέτει το πέπλο προστασίας για το παιδί, ώστε να βιώσει με τον λιγότερο δυνατό ανώδυνο τρόπο αυτή τη δύσκολη κατάσταση, στην οποία έχουν περιπέσει οι περισσότερες οικογένειες στη χώρα μας.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους τα κυριότερα ερωτήματα που θέτουν οι γονείς όταν τους επισκέπτονται είναι: «Πώς πρέπει να προσεγγίσω το παιδί μου, ώστε να το κάνω να αποδεχτεί τα νέα δεδομένα και αν είναι καλύτερο να μην του πω ακριβώς ποιο είναι το πρόβλημα γιατί ούτως ή άλλως δεν θα το καταλάβει».

Ο ψυχίατρος Γιάννης Κούρος, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Εταιρεία Ψυχολογίας Ψυχιατρικής Ενηλίκων και Παιδιών (ΕΨΨΕΠ), ειδικευμένος στην Παιδοψυχολογία και στα Παιδαγωγικά, τονίζει ότι «τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν πράγματα ήδη από 3 ετών. Είναι δεδομένο ότι ένα παιδί δεν μπορείς να το έχεις κλεισμένο σε μία γυάλα και να του αποκρύπτεις την πραγματικότητα. Ειδικότερα σήμερα που με την τηλεόραση έχουν τόσες πολλές παραστάσεις και ένα βομβαρδισμό πληροφοριών και να θέλει κάποιος να το πράξει είναι σχεδόν αδύνατο».

Επισημαίνει ακόμη πως τα παιδιά αντιλαμβάνονται διαφορετικά τα πράγματα και τις εικόνες από έναν μεγάλο, αλλά δεν ζουν σε μία ουτοπία. «Έτσι κι αλλιώς ως μέλος συμμετέχει στη ζωή της οικογένειας, οπότε βιώνει τα πάντα με άμεσο τρόπο», λέει.

Και προσθέτει: «Επομένως λέμε αναμφίβολα ναι στην γνωστοποίηση του προβλήματος, σχετικά με τα νέα οικονομικά ισχύοντα της οικογένειας, λέμε όμως όχι στην τραγικοποίηση της κατάστασης. Πρέπει να καλλιεργείται από τους γονείς η ελπίδα και να τονίζεται ότι θα ξαναφτιάξουν τα πράγματα. Δεν πρέπει να μπαίνουν στο μυαλό του παιδιού αρνητικές σκέψεις γιατί τότε αυτό δημιουργεί ένα ντόμινο κακών συμπεριφορών και ψυχολογικών προβλημάτων».

Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι προφανές ότι καθοριστικό ρόλο έχει πρωτίστως η προσαρμογή του γονέα στα νέα δεδομένα για να μην μεταβιβάζει την αρνητική ενέργεια στο παιδί του, αλλά και για να αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Στην όλη προσπάθεια προσαρμογής των παιδιών, σημαντικός είναι και ο ρόλος των δασκάλων που έρχονται σε καθημερινή επαφή με τους μαθητές τους.

«Πίσω από τις πολλές δυσκολίες που επιφέρει η οικονομική κρίση υπάρχει και μία θετική πλευρά που πρέπει να της δοθεί σημασία. Είναι μία καλή ευκαιρία για όποιον έρχεται σε επαφή με παιδιά να τους μεταδώσει αξίες και αρχές, όπως η ολιγάρκεια, η μη σπατάλη, η υποτίμηση της σπουδαιότητας των υλικών αναγκών, η αποταμίευση που είχαμε ξεχάσει τι είναι, αλλά και της αλληλοβοήθειας», τονίζει ο ψυχολόγος και προσθέτει: «Εδώ υπεισέρχεται και ο ρόλος του δασκάλου, όταν βλέπει στο σχολείο φαινόμενα απομονωτισμού των παιδιών που ξαφνικά δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε ένα κουλούρι από το κυλικείο».

Στα μεγαλύτερα παιδιά του γυμνασίου και του λυκείου τα πράγματα είναι φαινομενικά πιο εύκολα γιατί πρόκειται για μεγάλους ανθρώπους. Ωστόσο επειδή σε αυτήν την περίπτωση ενυπάρχει η εφηβεία επιβάλλεται μία τακτική συζήτηση μαζί τους γιατί σε αυτήν την ηλικία υφίσταται η τάση μεγαλοποίησης των προβλημάτων.

«Ένας έφηβος εάν βρίσκεται σε μία παρέα και ξαφνικά είναι ο πιο αδύναμος κρίκος στα οικονομικά σε σχέση με τα αλλά παιδιά αποκτά συμπλέγματα και τάσεις μελαγχολίας. Η επικοινωνία και η υπερτόνιση της προσωρινότητας του προβλήματος είναι και σε αυτή την περίπτωση η σωστότερη αντιμετώπιση», συστήνει ο κ. Κούρος.

Η Μάρα Ανθοπούλου, δασκάλα σε δημοτικό σχολείο της Αθήνας, με πολυετή παρουσία στην εκπαίδευση μεταφέροντας την εμπειρία της.

«Είναι γεγονός ότι η συμπεριφορά των παιδιών το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει αλλάξει προς το δυσμενέστερο. Δηλαδή έχουν γίνει πολύ πιο επιθετικά, πιο απείθαρχα, πιο ευερέθιστα και ως άμεση προέκταση πιο βίαια. Αναφέρομαι σε βία όχι σωματική, αλλά κυρίως λεκτική και κατά βάση στις μεταξύ τους σχέσεις», τονίζει και προσθέτει πως «είναι βέβαιο ότι αυτή η συμπεριφορά εκπορεύεται από τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η οικογένεια τους, τις οποίες τις βιώνουν στην πράξη. Για παράδειγμα τα παιδάκια των μικρότερων τάξεων έρχονται και μας λένε ότι «δεν μπορούμε να έρθουμε στην εκδρομή γιατί δεν έχουμε χρήματα». Τα πιο μεγάλα παιδιά της έκτης τάξης όχι μόνο καταλαβαίνουν τι βιώνει η χώρα μας, αλλά κάνουν και αναφορές για ΔΝΤ ή εκστομίζουν εκφράσεις όπως «λεφτά υπάρχουν» και άλλα σχετικά».

Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που παρουσιάζεται, σύμφωνα με την δασκάλα, έχει να κάνει με την πολυπολιτισμικότητα στα σχολεία. «Το ελληνόπουλο, ο γονέας του οποίου έχασε τη δουλειά του, κατηγορεί τον συμμαθητή του που είναι από άλλη χώρα, ότι του την πήρε ο δικός του γονέας. Εμείς ως εκπαιδευτικοί προσπαθούμε, παρά την απαξίωση του λειτουργήματος που ασκούμε, να κάνουμε το καθήκον μας και να είμαστε κοντά στα παιδιά, να συζητάμε μαζί τους και να τα στηρίζουμε», επισημαίνει η κ. Ανθοπούλου.

Η νηπιαγωγός Βασιλική Τσιμπούρη, έρχεται σε επαφή με ακόμα μικρότερα παιδιά, τονίζει ότι «σίγουρα τα παιδάκια σε αυτήν την ηλικία δεν αντιλαμβάνονται άμεσα πολλά πράγματα, όμως κι εμείς από τη μεριά μας προσπαθούμε να τους μάθουμε να ξεχωρίζουν τα σημαντικά και τα αναγκαία και να αποδέχονται το «όχι» ως μέρος της ζωής. Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία μπορούν να μάθουν κάποια πράγματα τα οποία θα τους φανούν χρήσιμα, καθώς θα έχουν διαπαιδαγωγηθεί σωστά και θα έχουν τις βάσεις να υπομένουν και τα δυσάρεστα, αλλά και να μάχονται να τα αντιμετωπίζουν».

Μέγιστος είναι ο ρόλος των γονέων στην καλύτερη δυνατή αποδοχή των παιδιών της νέας οικονομικής πραγματικότητας που βιώνουν οι ελληνικές οικογένειες, όπως τόνισε και ο κ. Κούρος.

Η Ελίζα Παυλοπούλου, μητέρα της 7χρονης Τερέζας, μεταφέρει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει την κόρη της πάνω στο θέμα της κρίσης.

«Όπως όλοι σχεδόν σήμερα έτσι και εμείς έχουμε αλλάξει τις συνήθειες μας και εκ των πραγμάτων και η μικρή στερείται από κάποια αγαθά τα οποία είχε μάθει ως δεδομένα», λέει και προσθέτει ότι «της μιλούσα και της μιλάω για την κατάσταση, της λέω ότι επειδή αυτή την εποχή η Ελλάδα δεν έχει πολλά λεφτά έτσι κι εμείς δεν έχουμε σήμερα πολλά χρήματα. Μπορώ να πω ότι έχει αρχίσει και καταλαβαίνει, καθώς ζητάει όλο και λιγότερα. Έρχεται μάλιστα σχεδόν κάθε μέρα και ρωτάει, «σήμερα μήπως έχουμε πιο πολλά λεφτά»; Ακόμα μου ζητάει αν μπορώ να της δώσω για το σχολείο λίγα περισσότερα για να δώσει σε κάποια παιδάκια που δεν έχουν καθόλου!».

Η Νατάσα και η 16χρονη κόρη της Νάνση βιώνουν μαζί την κρίση. «Η κόρη μου πλέον δεν είναι μικρό κοριτσάκι, είναι σχεδόν ένα ενήλικο άτομο και αντιλαμβάνεται πλήρως τι συμβαίνει στη χώρα μας τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και πρακτικά», λέει η κ. Νατάσα και συνεχίζει: «Όσες περικοπές έχω αναγκαστεί να κάνω τις κατανοεί πλήρως και με βοηθάει περιορίζοντας και τις δικές της απαιτήσεις. Προσπαθώ ειλικρινά να τις στερώ όσο το δυνατόν λιγότερα πράγματα και αυτό είναι κάτι που το βλέπει και το αναγνωρίζει. Μάλιστα λέει «μακάρι να μπορούσα να εργαστώ και εγώ και να συνεισέφερα στον οικονομικό προϋπολογισμό της οικογένεια»».

Η Νάνσυ από την πλευρά της σημειώνει: «Ασφαλώς και μπορώ να αντιληφθώ ότι περνάμε δύσκολη περίοδο, το βιώνω άλλωστε τόσο στο σπίτι μου όσο και στην παρέα μου. Όλες οι φίλες μου, όπως κι εγώ, έχουμε αλλάξει πολλά στην καθημερινότητα μας, βγαίνουμε λιγότερο και κοιτάμε με τα χρήματα που έχουμε στα χέρια μας να περνάμε όσο το δυνατόν περισσότερες μέρες. Μαζευόμαστε πλέον σε κάποιο σπίτι και βλέπουμε DVD τα περισσότερα Σάββατα, ενώ μέχρι πρόσφατα βγαίναμε για καφέ ή σινεμά. Τα κάνουμε αυτά και σήμερα αλλά λιγότερο συχνά γιατί απλά δεν έχουμε για περισσότερο. Ελπίζω να διορθωθούν τα πράγματα και να μην ζήσω το μέλλον μου μέσα σε τόση μιζέρια».

Πηγή:Yourbaby.gr

Και αν μου πει το παιδί μου ότι είναι ομοφυλόφιλο;

Γράφει: Ψημενάτου Νάνσυ, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Η σεξουαλικότητα ενός ατόμου είναι ένα θέμα με το οποίο οι άνθρωποι ασχολούνται συχνά, μετατρέποντας ένα πεδίο της ζωής ενός ατόμου σε πεδίο μάχης, ανάλυσης, σύγκρουσης, παραπληροφόρησης από ειδικούς, από «ειδικούς» και μη ειδικούς.
Τι γίνεται λοιπόν στην περίπτωση που το παιδί μας, μας ανακοινώσει ότι είναι gay, λεσβία, ή bisexual; Ίσως σκεφτούμε ή και πούμε κάτι σαν:

• Γιατί το λες αυτό;
• Είσαι σίγουρος/η;
• Μη λες τέτοια! Να με σκοτώσεις θες;
• Φάση είναι θα σου περάσει!
• Πόσο καιρό το ξέρεις;
• Ποιος άλλος το ξέρει;
• Σε πείραξε κάποιος/α;
• Μήπως είσαι άρρωστος/η; Θα πάμε σε έναν γιατρό να δούμε τι θα μας πει!

Τι σημαίνει να είναι κάποιος gay, λεσβία ή bisexual;

Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ασθένεια, ελάττωμα, αποτέλεσμα κακοποίησης, σεξουαλική διαστροφή ή μόδα. Είναι μια φυσιολογική και αναμενόμενη πραγματικότητα. Οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι αδύναμοι ή λιγότερο ικανοί από τον οποιαδήποτε άλλον.
Η ομοφυλοφιλία είναι όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την έλξη που νοιώθουν οι άνθρωποι για το ίδιο φύλο. Με τον όρο gay αναφερόμαστε όταν θέλουμε να περιγράψουμε την έλξη που νοιώθει ένας άνδρας για έναν άλλο, με τον όρο λεσβία την έλξη που νοιώθει μια γυναίκα για μια άλλη και με τον όρο bisexual (αμφιφυλόφιλια) την έλξη που νοιώθει κάποιος και για τα δύο φύλα.

Πως γνωρίζει το παιδί μου ότι είναι ομοφυλόφιλο;

Θυμάστε το πρώτο σας φτερούγισμα στην καρδιά; Τον πρώτο έρωτα; Τις πρώτες σας φαντασιώσεις; Αυτή η εσωτερική εμπειρία είναι κοινή για όλους τους ανθρώπους και κάπως έτσι αισθάνεται και ένα παιδί ανεξάρτητα αν η έλξη αυτή αφορά το ίδιο ή το αντίθετο φύλο.

Ποιο είναι το «καλό» για το παιδί μου;

Κάθε γονιός θέλει το καλύτερο για το παιδί του. Ένα πρόβλημα που προκύπτει συχνά ανάμεσα στη σχέση γονιού- παιδιού είναι ότι αυτό «το καλό» που θέτουν οι γονείς είναι αυστηρό και περιορισμένο και δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη τη γνώμη, την επιθυμία, τη προσωπικότητα και την κλίση του παιδιού.
Γενικά μιλώντας, ένας γονιός μπορεί αν το παιδί του έχει κλίση στο χορό να προσπαθήσει να το εμποδίσει για το «καλό» του και «σπρώχνοντάς το» να ασχοληθεί με κάτι άλλο, πιο «σοβαρό».
Έτσι και στην περίπτωση της σεξουαλικότητας ενός παιδιού, ο γονέας μπορεί να πιστεύει ότι ξέρει πιο είναι το «καλό» του παιδιού, το να μην είναι δηλαδή ομοφυλόφιλο, και να προσπαθεί με κάθε τρόπο να το «γιατρέψει». Τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτή τη συμπεριφορά του γονέα όμως είναι πολλά, ποίκιλα και συχνά επικίνδυνα.
Ο Σεξισμός, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ταπείνωση, οι ψίθυροι, τα σχόλια είναι μόνο λίγα από τα θέματα που δυστυχώς έχει το παιδί να αντιμετωπίσει. Αυτά τα θέματα θα τα συναντήσει έξω από το σπίτι. Φανταστείτε λοιπόν το να έχει την ίδια ακριβώς αντιμετώπιση και από εσάς.
Υπάρχουν πολλά παιδιά τα οποία έχουν σκεφθεί την αυτοκτονία ως «λύση» για το «πρόβλημα» τους. Πολλά αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν και η απόπειρα αυτή είχε τραγικό τέλος με το θάνατο του παιδιού.
Παιδιά τα οποία νοιώθουν ότι κανείς δεν μπορεί να τους καταλάβει ή να τους ακούσει, να τους λύσει τις απορίες τους. Παιδιά τα οποία αισθανόμενα «διαφορετικά», φοβήθηκαν, βρέθηκαν σε σύγχυση ενώ η μόνη τους ανάγκη ήταν η διαβεβαίωση ότι είναι φυσιολογικά και όχι «ανώμαλα».
Παιδιά τα οποία κατέφυγαν σε ακραίες και επικίνδυνες συμπεριφορές όπως χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ για να διαχειριστούν αυτά τα συναισθήματα.
Το καλό για το παιδί σας λοιπόν είναι να σας έχει δίπλα του, σύμμαχο του στην ζωή που θέλει να ζήσει το ίδιο για τον εαυτό του και όχι τη ζωή που θέλετε εσείς να ζήσει.

Τι να κάνω λοιπόν;

Να μερικές προτάσεις που θα σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τους δικούς περιορισμούς:

• Σκεφθείτε πρώτα ποιες είναι οι δικές σας προσωπικές απόψεις για την ομοφυλοφιλία.
• Σκεφθείτε από πού έχετε διδαχθεί και αποκτήσει αυτές τις απόψεις.
• Αναρωτηθείτε: Έχω διαφορετική άποψη για τη γυναικεία και την ανδρική ομοφυλοφιλία;
• Πριν μιλήστε στο παιδί σας, βεβαιωθείτε ότι θα είστε ήρεμοι και ότι θα καθίσετε πρώτα και πάνω από όλα για «να ακούσετε» τι έχει να σας πει.
• Μιλήστε με άλλους ανθρώπους (οι οποίοι μπορούν να σας ακούσουν με ανοιχτό μυαλό και χωρίς κριτική) και καταθέστε τους φόβους σας και τις ανησυχίες σας. Πολλοί γονείς σκέφτονται θέματα όπως: «Δεν θα αποκτήσω εγγόνια»;
• «Αν υιοθετήσει ή κάνει εξωσωματική πόσο «φυσιολογική» θα είναι η οικογένεια αυτή»
• «Μήπως φταίω εγώ»;
• «Μήπως το παιδί μου δεν είναι πλέον ασφαλές»;
• Αναζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού (κατά προτίμηση κάποιος που να διαπιστώσετε ότι είναι ενημερωμένος σωστά) ώστε να πάρετε τις κατάλληλες πληροφορίες για το πώς να διαχειριστείτε τα δικά σας συναισθήματα αλλά και πώς να μιλήσετε στο παιδί σας ώστε να το διευκολύνεται να γίνει ένας υγιής, ευτυχισμένος ενήλικος/η.

Η σεξουαλικότητα, όπως προαναφέρθηκε είναι μόνο ένα από τα πεδία της ζωής ενός ανθρώπου. Θα χρειαστεί να σκεφθείτε πολύ σοβαρά τη στάση που θα κρατήσετε και να ζήσετε με τις ανάλογες συνέπειες αν αποφασίσετε να «κρίνετε» (το παιδί σας) και ενδεχομένως να το απορρίψετε από ένα χαρακτηριστικό του ή μια του επιλογή. Η διαδικασία της αποδοχής είναι μια κατάσταση που απαιτεί χρόνο και προσπάθεια αλλά τα αποτελέσματά της αξίζουν τον κόπο.
Αφορούν στο να δεχτούμε τη διαφορετικότητα όπου και όπως και να τη συναντάμε. Είτε αφορά το χρώμα, τη φυλή, το ύψος, το βάρος, την αριστεροχειρία, τα άτομα ειδικές ικανότητες χρειάζεται μια αλλαγή ώστε να σταματήσουμε να μιλάμε για «μειονότητες». Αλλά να κατανοήσουμε την μοναδικότητα του κάθε ατόμου χωριστά. Να την εκτιμήσουμε και να ζήσουμε αρμονικά με αυτή.

 

Ψημενάτου Νάνσυ

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

www.understanding-self.gr

Η αγάπη είναι η αρχή

Η προσφορά της οικογένειας με χίλιες λέξεις..

Μέσα στα πλαίσια της οικογενειακής ζωής, στην ηρεμία ή στα απρόοπτα της καθημερινότητας, οι γονείς έχουν εξαιρετικά μεγάλη ευθύνη απέναντι στο παιδί τους. Είναι εκείνοι που θα του προσφέρουν κάθε τι απαραίτητο για τη διαβίωσή του αλλά και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την προσωπικότητά του. Το παιδί από τη μεριά του, θα τους χαρίσει αγάπη αληθινή και απεριόριστη, βλέποντας σε αυτούς τα πολυτιμότερα πρόσωπα της ζωής του.

Η αγάπη είναι η αρχή

Ίσως να θεωρείται αυτονόητη η αγάπη των γονιών για το παιδί τους αλλά θα πρέπει το συναίσθημα αυτό να παραμένει αναμφισβήτητο. Δεν πρέπει ένα παιδί να νιώθει ότι οι γονείς του έπαψαν να το αγαπούν επειδή έκανε ένα λάθος ή μια ζημιά. Ακόμη και σε στιγμές εκνευρισμού το παιδί θα πρέπει να νιώθει ότι η αγάπη σας είναι πάντοτε σταθερή και πάνω από κάθε λανθασμένη του πράξη. Αν το παιδί έχει αυτή τη βεβαιότητα θα μεγαλώσει νιώθοντας ασφάλεια απέναντί σας και κυρίως απέναντι στον εαυτό του. Η συναισθηματική του σταθερότητα και η προοπτική που θα αποκτήσει για τις διαπροσωπικές σχέσεις, έχουν να κάνουν με την εμπιστοσύνη που θα έχει στην αγάπη σας. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, αν το παιδί μεγαλώσει σε μια οικογένεια, στην οποία ο πατέρας με τη μητέρα αγαπιούνται πραγματικά και εκφράζουν την τρυφερότητά τους.

Οι γονείς χτίζουν την αυτοπεποίθηση

Το παιδί από πολύ νωρίς θα δείξει την ιδιαίτερη προσωπικότητά του και τον ξεχωριστό του χαρακτήρα. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, με τα δικά του προτερήματα και τις δικές του ατέλειες. Πρέπει, επομένως, οι γονείς να γνωρίσουν σε βάθος κάθε τι που αφορά το παιδί τους και να το στηρίζουν σε κάθε περίπτωση. Για να καταφέρει το παιδί να αποκτήσει ισχυρή αυτοπεποίθηση θα χρειαστούν αρκετά χρόνια. Θα χρειαστεί να συζητάτε συχνά με το παιδί σας για ό,τι το απασχολεί και να το καθησυχάζετε για τις όποιες ανασφάλειές του. Θα πρέπει να το επαινείτε για τα κατορθώματά του και να το παροτρύνετε να συνεχίζει τις προσπάθειές του, σε ό,τι και αν εκείνο επιθυμεί. Το να αποθαρρυνθεί ένα παιδί είναι πολύ εύκολο γι’ αυτό καλό είναι οι γονείς να είναι προσεκτικοί στο πώς αντιμετωπίζουν τις ανησυχίες και τις μικρές αποτυχίες του παιδιού τους. Εκείνο, που κυρίως, πρέπει να αντιλαμβάνεται το παιδί, είναι ότι το αγαπάτε και ότι πιστεύετε σε αυτό και στις δυνάμεις του.

Το παιδί είναι καθρέφτης των γονιών

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι όσα οι γονείς ελάχιστα προσέχουν, είναι εκείνα που το παιδί καταγράφει και αντιγράφει περισσότερο. Οι στιγμές της κούρασης, της έντασης και του εκνευρισμού, όταν κανείς από τους συζύγους δεν υπολογίζει την παρουσία του παιδιού. Τότε που οι επιλογές περιορίζονται και το ζευγάρι, είτε θα ξεσπάσει, είτε θα διασκεδάσει τις απογοητεύσεις της στιγμής με μια ήρεμη συζήτηση. Είναι οι στιγμές που συνήθως δημιουργούν τις εντονότερες εντυπώσεις στο παιδί.

Αν το παιδί ζει σε ένα σπίτι με καβγάδες και γκρίνια, θα αποκτήσει ακριβώς αυτές τις συνήθειες και θα τις εφαρμόσει και στην προσωπική του ζωή. Αν, από την άλλη, ζει σε ένα περιβάλλον χαράς, με γονείς που συνυπάρχουν αρμονικά και με την καλή διάθεση να πρυτανεύει, θα μεγαλώσει με αυτή τη θετική εικόνα. Για να αποκτήσει το παιδί μια σωστή άποψη για την οικογένεια, θα πρέπει να το σεβαστείτε και να αντιμετωπίζετε με τον καλύτερο τρόπο τα όποια προβλήματα.

Η δική σας κοσμοθεωρία και δική του

Παρ’ όλο που το παιδί έχει τη δική του ιδιαίτερη προσωπικότητά, δε σημαίνει ότι έχει δικές του απόψεις για τη ζωή. Παρατηρώντας εσάς και τον τρόπο που ζείτε, το παιδί θα αρχίσει να σχηματίζει μια εικόνα για το τι είναι σημαντικό και τι όχι. Μέσα από το δικό σας παράδειγμα το παιδί θα εκτιμήσει την αξία της εργασίας, της διασκέδασης και της τιμιότητας. Ακούγοντας τις δικές σας συμβουλές και βλέποντας τη συμπεριφορά σας, θα μάθει και θα αφομοιώσει τους τρόπους ζωής που εσείς κρίνετε αξιόλογους. Όπως, επίσης, αν το παιδί βλέπει τους γονείς του να προσέχουν τη διατροφή και την υγεία τους, θα μάθει και εκείνο να προσέχει τον εαυτό του. Μια μητέρα που πηγαίνει γυμναστήριο ή έχει κάποιο χόμπι, το οποίο δεν εγκαταλείπει, δίνει στο παιδί ένα καλό παράδειγμα για το τι σημαίνει να σέβεται κάποιος τον εαυτό του και τις προσωπικές του ανάγκες.

Χρόνο απ’ το χρόνο σας και επικοινωνία

Πέραν από τα παραδείγματα που το παιδί εκλαμβάνει παρατηρώντας σας, η σημαντικότερη προσφορά σας θα προέλθει από τις μεταξύ σας στιγμές. Για να νιώσει το παιδί την αγάπη σας, για να το στηρίξετε στις δυσκολίες του αλλά και για να το γνωρίσετε, θα πρέπει να μιλάτε μαζί του. Ίσως το πρόγραμμά σας να είναι φορτωμένο, ίσως να είστε κουρασμένοι από τη δουλειά, είναι όμως σημαντικό να βρίσκετε χρόνο για το παιδί σας. Καθίστε μαζί του και ρωτήστε το για κάθε τι που το απασχολεί, η γνώμη σας έχει μεγάλη σημασία για το παιδί και είναι πάντοτε έτοιμο να διδαχτεί από εσάς. Αν το παιδί, μάθει από νωρίς να έρχεται σε εσάς για να εκφράσει τα συναισθήματά και τους φόβους του, τότε θα του είναι εύκολο να σας εμπιστευτεί και στα χρόνια της εφηβείας. Τότε που τα προβλήματά του θα είναι περισσότερα, με τις ανασφάλειες να το βασανίζουν, με τους πρώτους έρωτες και απογοητεύσεις να το ταλαιπωρούν, θα είναι πολύτιμο και για εσάς και για εκείνο να μπορείτε να επικοινωνείτε.
Οι επιλογές σας το κατευθύνουν

Ένα ουσιαστικό στοιχείο της προσφοράς των γονιών, είναι και οι αποφάσεις που παίρνουν για την εκπαίδευσή του. Όσο το παιδί είναι ακόμη μικρό, οι γονείς οφείλουν να επιλέξουν για εκείνο κάποιες από τις δραστηριότητές του. Δεν είναι, άλλωστε, καθόλου παράξενο σε μια ανταγωνιστική κοινωνία, οι γονείς να επιθυμούν το παιδί τους να αποκτήσει πολλά εφόδια. Για κάποιους, το παιδί είναι καλό να ξεκινά από νωρίς να έρχεται σε επαφή με άλλα παιδάκια, για να κοινωνικοποιηθεί γρηγορότερα και να εισαχθεί ομαλότερα στην εκπαίδευση. Οπότε, οι γονείς κρίνουν πόσο γρήγορα το παιδί τους θα πρέπει να ξεκινήσει να συμμετέχει σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Επίσης, οι γονείς θα επιλέξουν καθώς το παιδί μεγαλώνει, πόσες και ποιες ξένες γλώσσες θα μάθει και τι είδους αθλητισμό θα κάνει. Επιλογές, τις οποίες με την πάροδο του χρόνου το παιδί θα υιοθετήσει ή θα απορρίψει.

Πηγή

Στοργική καθοδήγηση

 

 

Σύνδεσμος Θηλασμού Ελλάδος  La Leche League Greece

 

 

Πειθαρχία σημαίνει στοργική καθοδήγηση

Σαν γονείς, ο στόχος μας είναι να έχουμε τη σοφία να καθοδηγήσουμε την ανάπτυξη του παιδιού μας, έτσι ώστε να γίνει ένα ανεξάρτητο και στοργικό άτομο, το οποίο να έχει αναπτύξει στο μέγιστο τα ταλέντα του.

Η πρώτη μας μέριμνα είναι να ικανοποιήσουμε πλήρως τις σωματικές και συναισθηματικές ανάγκες του, έτσι ώστε να βάλουμε μια ασφαλή βάση πάνω στην οποία θα ξεκινήσει την ανάπτυξή του για ωριμότητα. Με το θηλασμό τού δίνουμε αυτή τη σωστή αρχή. Η σχέση του θηλασμού, αυτή καθ’αυτή, μας κάνει πιο ευαίσθητες στις ανάγκες του παιδιού μας κι έτσι βρίσκουμε τρόπους για να τις ικανοποιήσουμε γρηγορότερα και με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Καθώς το παιδί μας μεγαλώνει, οι ανάγκες του αλλάζουν και σταδιακά θα πρέπει να το αφήσουμε να πάρει το δρόμο του. Αν κι αυτή η πορεία ολοκληρώνεται όταν πια ενηλικιωθεί, ξεκινάει όμως από την βρεφική ηλικία. (Επομένως αυτό το βιβλίο δεν θα ήταν πλήρες αν δεν εξέταζε το ξεκίνημα της ανεξαρτησίας ενός παιδιού.)

Πριν το μωρό σας μπει στην νηπιακή ηλικία, είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον άνδρα σας τις απόψεις και τις ιδέες σας γύρω από την πειθαρχία, καθώς αναπτύσσετε και οι δυο σας τον προσωπικό σας τρόπο ανατροφής του παιδιού σας.

Βάζοντας τις βάσεις

Η πειθαρχία είναι ένα αναπόσπαστο μέρος όλων όσων κάνουμε για τα παιδιά μας και μαζί με αυτά. Έχοντας αναπτύξει μια φιλοσοφία για τον τρόπο ανατροφής των παιδιών και των νηπίων μέσω του θηλασμού, είμαστε τώρα έτοιμες σαν μητέρες να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη των άλλων πτυχών της ανατροφής του παιδιού μας, καθώς εκείνο μεγαλώνει. Ο Dr Hugh Riordan, ψυχίατρος και πατέρας, λέει: «Αν κάνεις καλή δουλειά σαν μητέρα, τότε ήδη πειθαρχείς και καλά.»

Ο Dr William Sears, παιδίατρος και πατέρας 8 παιδιών, στο βιβλίο του  BECOMING A FATHER εξηγεί πώς οι γονείς ξεκινούν την πορεία της πειθαρχίας των παιδιών τους:

«Με το να είσαι διαθέσιμη και να ανταποκρίνεσαι στις ανάγκες του μωρού σου τον πρώτο χρόνο της ζωής του, μαθαίνεις να ερμηνεύεις το κλάμα του. Μαθαίνεις να προβλέπεις τη συμπεριφορά που θα ακολουθήσει μετά από κάποια συγκεκριμένα «μηνήματα» που δίνει το μωρό. Δηλαδή, μαθαίνεις να ερμηνεύεις πώς αισθάνεται το μωρό από τον τρόπο που ενεργεί. Το να μάθεις να αναγνωρίζεις τα αισθήματα του μωρού πίσω από τις πράξεις του, βάζει τις βάσεις για ένα πολύ σημαντικό μέρος της πειθαρχίας ενός μεγαλύτερου παιδιού, που είναι να μπορείς να αναγνωρίζεις τα αισθήματα που κρύβονται πίσω από τις ενέργειές του.»

Η ανάγκη για καθοδήγηση

Καθώς το μικρό παιδί μεγαλώνει χρειάζεται καθοδήγηση, διδασκαλία και κάποιες φορές συνέτιση για αν μάθει τους κανόνες της ζωής. Αν από την βρεφική ηλικία, έχουν μπει οι βάσεις μιας ασφαλούς σχέσης αγάπης και το παιδί θεωρεί τους γονείς του καλούς και ευγενικούς ανθρώπους, που ενδιαφέρονται για τους συνανθρώπους τους, τότε θα προσπαθήσει να τους μιμηθεί γιατί θέλει να ενεργεί με τον τρόπο που να τους ευχαριστεί (τις περισσότερες τουλάχιστον φορές). Καθώς μεγαλώνει, πρέπει να συνεχίσουμε να δείχνουμε σεβασμό για τα στάδια της ανάπτυξής του και να μη ζητάμε από εκείνο πράγματα πάνω από τις δυνατότητές του. Θα πρέπει επίσης να δίνουμε κάποια κατεύθυνση στην απειρία του. Το πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό, είναι κάτι που συχνά παρουσιάζει δυσκολίες. Για να είμαστε σε θέση να αρχίσουμε να πειθαρχούμε το παιδί μας με επιτυχία, θα πρέπει να έχουμε ξεκάθαρη ιδέα για το λόγο που το κάνουμε και για το πώς θα πρέπει να ενεργήσουμε για να το πετύχουμε. Δεν θα πρέπει να υπάρχει απότομη διακοπή στον τρόπο που καθοδηγούμε την ανάπτυξη του παιδιού μας. Από την βρεφική ηλικία, τα παιδιά χρειάζονται στοργική καθοδήγηση, που δείχνει αποδοχή στις ικανότητές τους και ευαισθησία στα αισθήματά τους.

Η Elizabeth Hormann, μια έμπειρη μητέρα και Σύμβουλος του Συνδέσμου Θηλασμού της La Leche League, γράφει τα παρακάτω για τις ανάγκες των νηπίων:

«Θέλουμε να πιστεύουμε ότι τα παιδιά μαθαίνουν τις πολιτισμένες αρετές, όπως την φροντίδα, τη συμπόνια και το ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους μας, μόνο από το καλό παράδειγμά μας. Στην πραγματικότητα όμως, τα περισσότερα παιδιά χρειάζονται και κάτι παραπάνω. Απαραίτητα επίσης στοιχεία είναι: ένας ξεκάθαρος ορισμός αποδεκτής συμπεριφοράς, η προσδοκία μας ότι είναι σε θέση να ικανοποιήσουν αυτά τα πρότυπα και η καθοδήγησή μας όταν περιστασιακά «παραστρατούν». Μερικές φορές, χρειάζεται να βάλουμε ακόμα κι εμπόδια στον δρόμο τους… Πρέπει να βρισκόμαστε σε επιφυλακή για να μην βλάψουν άλλους ανθρώπους ή τα υπάρχοντά τους. Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε επίσης τη διαφορά ανάμεσα στη φυσιολογική συμπεριφορά ενός νηπίου ή μικρού παιδιού κι εκείνη που είναι «απαράδεκτη» και «εκτός ελέγχου». Δεν είναι εύκολο να καθοδηγήσεις ένα μικρό παιδί όταν εκείνο θέλει να πάει προς άλλη κατεύθυνση, παρ’όλα αυτά όμως έχει ανάγκη από μας να το κάνουμε αυτό.»

Δεν κάνουμε στην πραγματικότητα κάτι πάρα πολύ διαφορετικό από αυτό που κάναμε όταν ήταν μωρό. Σεβόμασταν τις ανάγκες του και τις ικανοποιούμε, αγνοώντας τις κριτικές που δεχόμασταν ότι το κακομαθαίναμε, το παραχαϊδεύαμε ή ότι παραμελούσαμε τις δικές μας ανάγκες. Είχαμε την αυτοπεποίθηση ότι ξέραμε το μωρό μας και τον εαυτό μας καλύτερα από κάθε άλλον – και ως επί το πλείστον, αυτό ίσχυε. Αυτό είναι κάτι που δεν έχει αλλάξει. Ακόμα συνεχίζουμε να ξέρουμε τα παιδιά μας καλύτερα από κάθε άλλον. Επειδή τα ξέρουμε και τα αγαπάμε τόσο πολύ, είμαστε καλύτερα εξοπλισμένοι από κάθε άλλον, να τα καθοδηγήσουμε μέσα από τα πολύπλοκα στάδια

της ανάπτυξής τους, της εκμάθησης των κανόνων και της ωρίμανσης του χαρακτήρα τους.

Η καθοδήγηση των παιδιών μας – στοργικά – είναι ένας σημαντικός τομέας της φροντίδας που τους παρέχουμε και της βοήθειας που τους προσφέρουμε, ώστε να γίνουν στοργικά και αξιαγάπητα, όχι μόνο μέσα στην οικογένεια, αλλά και έξω από αυτήν. Μετά το θηλασμό, είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να δώσουμε σε ένα μικρό παιδί. Και σαν το θηλασμό, τα ωφέλη κρατούν για μια ζωή.

Πειθαρχία και τιμωρία

Η πειθαρχία είναι μια πολύ παρεξηγημένη λέξη που συχνά συνδέεται με την τιμωρία και την στέρηση. Παρ’όλα αυτά όμως, η πειθαρχία στην πραγματικότητα αφορά την καθοδήγηση που σαν γονείς δίνουμε στοργικά στα παιδιά μας για να τα βοηθήσουμε να κάνουν το σωστό, για τους σωστούς λόγους. Να τα βοηθήσουμε δηλαδή να μεγαλώσουν και να γίνουν ασφαλή, ευτυχισμένα και στοργικά άτομα που να μπορούν να βγουν στην κοινωνία με αυτοπεποίθηση για τις ικανότητές τους να πετύχουν, σε ο,τιδήποτε επιλέξουν να καταπιαστούν.

Στο βιβλίο τους “The Discipline Book”, οι William και Martha Sears, από την επαγγελματική τους γνώση και την προσωπική τους εμπειρία από το μεγάλωμα των 8 παιδιών τους, παρουσιάζουν την προσέγγισή τους στο θέμα της πειθαρχίας:

«Η πειθαρχία βασίζεται στην υγιή σχέση γονιών και παιδιού. Για να ξέρεις πώς να πειθαρχίσεις το παιδί σου, θα πρέπει πρώτα να το γνωρίζεις και καλά.»

Συνεχίζουν εξηγώντας, ότι:

«Οι σοφοί «τηρητές της πειθαρχίας» αφιερώνουν τον χρόνο τους και την ενεργητικότητά τους στο να βρίσκονται πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από το παιδί τους και να δημιουργούν τις συνθήκες οι οποίες προάγουν την καλή συμπεριφορά, δίνοντας στο παιδί λίγες ευκαιρίες για να συμπεριφερθεί άσχημα. Οι σοφοί «τηρητές της πειθαρχίας»:

• μένουν δεμένοι με το παιδί τους
• αναπτύσσουν αμοιβαία ευαισθησία μεταξύ γονιού και παιδιού
• αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην προαγωγή επιθυμητής συμπεριφοράς, έτσι ώστε να

      χρειάζεται λιγότερη «διορθωτική» πειθαρχία

• γνωρίζουν καλά την αρμόζουσα συμπεριφορά για τη συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού
• χρησιμοποιούν χιούμορ για να προάγουν τη συνεργασία του παιδιού
• μπορούν να «μπαίνουν στη θέση» του παιδιού και να αποτρέπουν ανεπιθύμητη συμπεριφορά.»

Όταν συζητούν το ρόλο της τιμωρίας στην πειθαρχία, το ζευγάρι Sears πιστεύει ότι θα πρέπει να χρησιμοποιείται με σοφία:

«Η συμπεριφορά ενός παιδιού που τιμωρείται, είτε πολύ συχνά, είτε πολύ αυστηρά απορρέει από το φόβο της τιμωρίας ή του «τιμωρού» και όχι από την εσωτερική ικανοποίηση που προσφέρει το να συμπεριφέρεται κανείς σωστά.»

Και με το ξύλο τί γίνεται;

Το να καταφέρει κανείς να ξεπεράσει με την εξυπνάδα του ένα αποφασιστικό νήπιο είναι παραγματικά δύσκολη υπόθεση. Οι ζαβολιές και οι εξερευνήσεις του μπορεί να φαίνονται σε κείνο αθώα διασκέδαση, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να είναι επικίνδυνες και αρνητικές. Είναι δική μας ευθύνη να το διδάξουμε και του βάλουμε όρια. Κάτι που έχουμε ανακαλύψει όμως, είναι ότι μακροπρόθεσμα το ξύλο σαν τρόπος πειθαρχίας ενός ανηπάκοου παιδιού, φέρνει μονάχα κλάματα, έχθρα και μια ακατανίκητη επιθυμία (που, βέβαια, οποιοσδήποτε μπορεί εύκολα να καταλάβει το λόγο) να χτυπήσει το μικρότερο αδελφάκι του. Τα παιδιά μας μαθαίνουν από το παράδειγμα που βλέπουν γύρω τους και οι γονείς είναι εκείνοι που ένα παιδί θέλει περισσότερο να μιμηθεί. Επομένως, θα πρέπει να σκεφτούμε τι είδους παράδειγμα θέλουμε να τους δώσουμε. Η τιμωρία ενός μικρού παιδιού με το ξύλο ή το χαστούκισμα συχνά εκφράζει την έλλειψη υπομονής και το θυμό του γονιού. Δεν είναι το είδος της συμπεριφοράς που θα θέλαμε να μιμηθούν τα παιδιά μας. Το ξύλο δεν βοηθάει ένα παιδί να μάθει αυτοπειθαρχία.

Η Eda LeShan, ψυχολόγος και δημοφιλής αρθρογράφος, γράφει στο βιβλίο της “When Your Child Drives You Crazy”, τα εξής:

«Είναι το ξύλο μια χρήσιμη και εποικοδομητική μορφή πειθαρχίας; Όχι, δεν είναι. Αναμφισβήτητα όχι! Μπορεί να προσφέρει αδιέξοδο στο θυμό μας και να «καθαρίζει» την ατμόσφαιρα όταν αυτή είναι βαριά και τεταμένη, αλλά δεν δίνει κανένα εποικοδομητικό μάθημα πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις, κάτι που στο κάτω-κάτω είναι και το νόημα της πειθαρχίας: ο τρόπος δηλαδή με τον οποίον προσπαθούμε να διδάξουμε τα παιδιά μας να ζουν με πολιτισμένο τρόπο με τον εαυτό τους και με τους συνανθρώπους τους…

 

Ακόμα κι όταν πιστεύουμε ότι είμαστε λογικοί με το ξύλο, ακόμα και τότε δεν δίνουμε κανένα ιδιαίτερα πολύτιμο μάθημα. Είναι σαν να λέμε για παράδειγμα: «Χρειάζεται να σε δείρω για να σε κάνω να θυμάσαι πόσο επικίνδυνο είναι να περνάς απέναντι τον δρόμο». Το μάθημα δηλαδή είναι: «Εγώ, αν και ενήλικας – ίσως ακόμα και απόφοιτος πανεπιστημίου – είμαι ανίκανος να βρω έναν άλλον τρόπο να σου μάθω τον κίνδυνο των αυτοκινήτων, από το να χρησιμοποιήσω σωματική βία». Τί απογοητευτική εικόνα του ανθρώπινου δυναμικού!»

Φυσικά, υπάρχουν κι άλλα πράγματα που κάνουν οι γονείς και που «τραυματίζουν» ένα παιδί. Η σωματική τιμωρία είναι μόνο ένα από αυτά. Οι γονείς μπορεί επίσης να υπονομεύσουν την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού με άλλους τρόπους. Η Nancy Samalin, συγγραφέας του βιβλίου “Loving Your Child Is Not Enough”, εξηγεί:

«Τα παιδιά παίρνουν το κριτικάρισμα των γονιών τους πολύ προσωπικά. Αισθάνονται ότι κατακρίνονται από κάποιον από τον οποίον λαχταρούν το θαυμασμό του… Τα παιδιά χρειάζονται εκτίμηση και επιβράβευση, όχι αδιαφορία και κριτικάρισμα.

 

Δεν υπάρχει παιδί που να έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Το παιδί σου θα γίνει πιο συνεργάσιμο, ικανό και γεμάτο αυτοπεποίθηση, αν δεν αφήνεις να περάσει ευκαιρία απαρατήρητη χωρίς να του τονίσεις αυτά που κάνει σωστά, να το επιβραβεύσεις με περιγραφικό τρόπο και να του δείξεις την εκτίμησή σου.»

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά ενός νηπίου

Πολλές φορές οι γονείς δυσκολεύονται να κάνουν τη μετάβαση από το ρόλο της ικανοποίησης όλων των αναγκών ενός μωρού, στον πιο ενεργό ρόλο της ικανοποίησης των αναγκών ενός νηπίου. Με το πέρασμα του χρόνου πολλοί από εμάς χρειάστηκε να «ξεμάθουμε» κάποιες από τις μεθόδους πειθαρχίας με τις οποίες μεγαλώσαμε. Μάθαμε να χαλαρώνουμε λιγάκι, να γελάμε αρκετά και να τρέχουμε στη στιγμή, αν χρειαστεί.

Ένα μεγάλο μέρος του τρόπου ανατροφής ενός νηπίου είναι να το βοηθήσουμε στη μετάβαση του από τη βρεφική ηλικία, όπου κάθε επιθυμία του ήταν και πραγματική ανάγκη, στο στάδιο όπου σαν πιο ανεξάρτητο παιδί πια, αρχίζει να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες των άλλων γύρω του. Στη διάρκεια αυτής της πορείας χρειάζεται να το βοηθήσουμε να μάθει ότι όλες οι επιθυμίες του δεν είναι πια απαραίτητα ανάγκες. Μάλιστα, αν κάποιες από αυτές ικανοποιηθούν, τότε αυτό θα του κάνει κακό.

Παρ’όλο που οι περισσότεροι άνθρωποι δείχνουν κατανόηση στις ανάγκες ενός νεογέννητου, το ίδιο δεν ισχύει και με ένα νήπιο ενάμιση ή δύο χρονών. Όταν μικρά χεράκια πάνε να πιάσουν μπρίζες ή να βάλουν νομίσματα στο στόμα ή να πετάξουν λάμπες κάτω, τότε οι γονείς αντιμετωπίζουν νέες δυσκολίες. Φυσικό είναι να μη θέλουμε να επικρατεί χάος ή αναρχία στο σπίτι μας, αλλά από την άλλη πλευρά χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι το παιδί βρίσκεται σε ένα διαφορετικό στάδιο της ανάπτυξής του. Ένα νήπιο ανακαλύπτει τον κόσμο γύρω του και γι’αυτό θέλει να πιάσει, να αισθανθεί και να συμμετέχει σε ο,τιδήποτε βλέπει γύρω του. Είναι ένας μικρός «ντεντέκτιβ», γεμάτος περιέργεια, που εξετάζει τα πάντα. Αυτή είναι μια απόλυτα φυσιολογική συμπεριφορά για την ηλικία του. Η τιμωρία για αυτή την στάση του απέναντι στο περιβάλλον, θα ήταν τελείως ανάρμοστη και το μόνο που θα πετύχαινε είναι να το θυμώσει και να το απογοητεύσει. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείνετε αμέτοχοι. Σε αυτή τη φάση, αυτό που χρειάζεται είναι η απόσπαση της προσοχής και η σταθερή αλλά και συνάμα ήπια «ναυπήγηση» του παιδιού προς άλλη κατεύθυνση.

Όλα τα παιδιά δεν είναι τα ίδια. Με μερικά από αυτά το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να τα προειδοποιήσουμε μερικές φορές μονάχα για κάποιο απαγορευμένο αντικείμενο. Αν το παιδί μπορεί να μάθει να σέβεται κάποιο «ταμπού», χωρίς να χρειάζεται να ακούει συνέχεια γκρίνια και παρατηρήσεις και χωρίς το ίδιο να νοιώθει θυμό και απογοήτευση, τότε αυτή η μέθοδος είναι αποτελεσματική. Συνήθως όμως, είναι σοφότερο να απομακρύνουμε τα επικίνδυνα και εύθραυστα αντικείμενα.

Αν ο «εξερευνητής» σας ανακαλύψει ένα απαγορευμένο αντικείμενο, ένας καλός τρόπος για να ικανοποιήσετε την περιέργειά του είναι να καθίσετε μαζί του και να τον αφήσετε να το επεξεργαστεί, ίσως ακόμα και να το κρατήσει για λίγο στα χέρια του. Δείξτε του πώς δουλεύει το σεσουάρ για τα μαλλιά και εξηγήστε του με απλά λόγια και πολλές χειρονομίες ότι χρειάζεται να είμαστε προσεχτικοί μαζί του γιατί είναι επικίνδυνο και μπορεί να σπάσει ή να χαλάσει. Μετά αλλάξτε θέμα συζήτησης, αποσπάστε του την προσοχή και απομακρύνετέ το, κατά προτίμηση κάπου που δεν μπορεί ούτε να το δει, αλλά ούτε και να το πιάσει. (Μην ξεχνάτε όμως πόσο καλοί «ορειβάτες» είναι τα μικρά παιδιά.)

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία

Η φράση «η πρόβλεψη είναι η καλύτερη θεραπεία» είναι σοφή όταν προσπαθεί κανείς να αποφύγει τις διαμάχες με ένα μικρό παιδί που ενδιαφέρεται για τα πάντα. Μια μητέρα συγκεκριμένα εξηγεί ότι «όταν έχεις μικρά παιδιά, η πιο πρακτική λύση είναι να κάνεις το σπίτι σου όσο το δυνατόν πιο ασφαλές γίνεται γι’αυτά, γιατί διαφορετικά θα ξοδεύεις όλο σου τον χρόνο σε τσακωμούς μαζί τους. Το να προστατεύεις το παιδί σου από τους κινδύνους που βρίσκονται έξω από τον έλεγχό σου (όπως τα αυτοκίνητα στο δρόμο) είναι ήδη αρκετά δύσκολο, επομένως, ειδικά όταν έχεις περισσότερα από ένα παιδιά, προσπάθησε τουλάχιστον να κρατήσεις το περιβάλλον του σπιτιού όσο το δυνατόν πιο απλό γίνεται. Για παράδειγμα, μια μητέρα κρέμασε το σκουπιδοντενεκέ από το ταβάνι της κουζίνας!»

Η ίδια μητέρα συνεχίζει λέγοντας ότι «όταν έχεις να κάνεις με ένα πολύ ενεργητικό νήπιο, τότε ορισμένες φορές είναι απαραίτητο να πάρεις πολύ δραστικά μέτρα για να μην τρελλαθείς. Κάποτε θα έρθει και πάλι η στιγμή που θα μπορέσεις να ξαναβάλεις τα πόμολα στα ντουλάπια της κουζίνας! Είναι πολύ πιθανόν ότι ήδη έχεις παραχωρήσει τουλάχιστον ένα από τα χαμηλά ντουλάπια της κουζίνας στο παιδί σου. Το καλύτερο είναι να τα γεμίσεις με πραγματικά μαγειρικά σκεύη, όπως πλαστικά μπώλ και ξύλινες κουτάλες.»

Επικίνδυνες καταστάσεις

Στην περίπτωση πραγματικού κινδύνου, όπως όταν ένα μικρό παιδί μασουλάει ένα ηλεκτρικό καλώδιο ή τρέχει έξω στον δρόμο, τότε η μητέρα θα πρέπει να αφήσει τον εαυτό της να εκφράσει με όλη της τη δύναμη αυτό που αισθάνεται. Το παιδί θα καταλάβει με τον καιρό ότι αυτοί οι δικαιολογημένοι φόβοι αντιπροσωπεύουν πραγματικούς κινδύνους και θα τους αποφεύγει. Μια ξαφνική κραυγή ανησυχίας που συνοδεύεται από γρήγορα βήματα, περνάει αποτελεσματικά το μήνυμα στο μικρό παιδί, όταν είναι έτοιμο να τραβήξει το καλώδιο ή να τρέξει προς τον δρόμο.

Έτσι κι αλλιώς, για την ασφάλεια ενός μικρού παιδιού είναι καλό να έχουμε πάντα το νου μας σε αυτό. Ειδικοί παιδίατροι, που έχουν εξετάσει προσεχτικά τις μορφές ατυχημάτων σε πολύ μικρά παιδιά, πιστεύουν ότι μονάχα όταν το παιδί είναι σχεδόν τριών χρονών μπορεί να αρχίσει να μαθαίνει να προστατεύει μόνο του τον εαυτό του. Μέχρι αυτή την ηλικία μπορεί μονάχα να προστατευτεί από το άγρυπνο μάτι του ανθρώπου που το φροντίζει κι επομένως είμαστε εμείς εκείνοι που πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τα μάτια μας βρίσκονται πάντα επάνω του.

Εξετάζοντας τις αιτίες

Όταν το μικρό παιδί σας είναι γκρινιάρικο και δεν συνεργάζεται, μπορεί να υπάρχουν διάφοροι παράγονταες που συντελούν σε αυτό. Μήπως είναι κουρασμένο; Μήπως βαριέται; Μήπως είναι πεινασμένο; Μήπως έχει υπερδιέγερση; Πολλές φορές, το να ανακαλύψουμε τις αιτίες που προκαλούν την κακή συμπεριφορά είναι κι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουμε παρόμοια προβλήματα στο μέλλον.

Τα μικρά παιδιά (όπως και οι ενήλικες) είναι στις πιο «κακές» τους όταν αισθάνονται πολύ κουρασμένα ή πεινασμένα. Μια μητέρα πιστεύει ότι «τα νήπια συνήθως έχουν ανάγκη ύπνου στη διάρκεια της ημέρας, αλλά από την άλλη μεριά θέλουν να συμμετέχουν σε όλα. Αν το παιδί σας είναι πραγματικά κουρασμένο, τότε σταματήστε για λίγο ο,τιδήποτε κάνετε – κλείστε τις κουρτίνες και την τηλεόραση – βάλτε ένα μαξιλάρι στο πάτωμα και ξαπλώστε και οι δυο μαζί.»

Η συμπεριφορά του παιδιού μπορεί επίσης να είναι ένα μήνυμα για τη μητέρα να σταματήσει να μιλάει στο τηλέφωνο ή με τη γειτόνισσα ή ο,τιδήποτε άλλο κάνει που την απομακρύνει από εκείνο πνευματικά ή σωματικά. Είναι καιρός να κατέβει στο επίπεδό του και να το προσέξει.

Πες αυτό που εννοείς

«Κατερίνα, έλα αμέσως στο σπίτι» της φωνάζετε για πέμπτη φορά. Η Κατερίνα αγνοεί το κάλεσμά σας και συνεχίζει να παίζει. Θέλετε πραγματικά να έρθει «αμέσως» ή δεν έχει τόσο σημασία πότε ακριβώς; Αν δεν πειράζει, τότε μην τη φωνάζετε μέχρι να έρθει η στιγμή που το εννοείτε. Τότε καλέστε τη να έρθει μια φορά. Περιμένετε κανα-δυο λεπτά και καλέστε την ξανά. Αν δεν απαντήσει, τότε πηγαίνετε εσείς κοντά της, πάρτε την αγκαλιά και φέρτε τη με χαμόγελο γρήγορα στο σπίτι. Σύντομα θα μάθει ότι εννοείτε αυτό που λέτε.

Μια από τις ιδρύτριες του Συνδέσμου Θηλασμού της La Leche League, η Edwina Froehlich λέει ότι: «κάποιες φορές για ένα δίχρονο παιδί το κάλεσμά μας να σταματήσει το παιχνίδι και να έρθει μέσα για μεσημεριανό, μπορεί να είναι υπερβολική απαίτηση. Προσπαθήστε να πάτε κοντά του δέκα λεπτά πιο πριν με κάτι υγιεινό που ξέρετε ότι του αρέσει και όταν το τελειώσει, τότε ξεκινήστε τη διαδικασία της επιστροφής στο σπίτι».

Περιορίστε την τηλεόραση

Τα τηλεοπτικά προγράμματα έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν πάρα πολύ τη συμπεριφορά των μικρών παιδιών. Χρειάζεται να ελέγχετε όχι μόνο το είδος των προγραμμάτων που παρακολουθούν τα παιδιά σας, αλλά επίσης και τον χρόνο που περνούν μπροστά στην τηλεόραση. Ένα μικρό παιδί έχει ανάγκη να μάθει πράγματα από μια ποικιλία δραστηριοτήτων και αλληλεπιδράσεων. Η τηλεόραση δεν προσφέρει ευκαιρίες για τέτοιου είδους μάθηση. Επίσης, αυτά που μαθαίνουν τα παιδία σας από την τηλεόραση μπορεί να μην είναι σύμφωνα με τις αρχές της οικογένειάς σας. Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας συνήθως δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ανάμεσα στη φαντασία και στην πραγματικότητα, επομένως προγράμματα που περιέχουν βία μπορεί να είναι ιδιαίτερα τρομαχτικά για αυτά.

Συχνά όμως, αυτό που προκαλεί το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι αυτά που συμβαίνουν στην οθόνη της τηλεόρασης, αλλά αυτά που δεν συμβαίνουν στην οικογένεια όταν βλέπουμε τηλεόραση. Η υπερβολική τηλεόραση επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις επικοινωνίας των μελών της οικογένειας.

Υπάρχουν φυσικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, ειδικά για παιδιά, τα οποία μπορεί να τα θεωρείτε αξιόλογα. Σαν γονείς έχουμε την ευθύνη να παίρνουμε αποφάσεις αφού πρώτα ενημερωθούμε. Ακόμα όμως και με τα αξιόλογα προγράμματα, χρειάζεται να αντιληφθούμε τους κινδύνους των διαφημίσεων. Ένα παιδί μπορεί να δελεαστεί και να θέλει ακριβά παιχνίδια ή τυποποιημένα προϊόντα χωρίς καμιά θρεπτική αξία, μόνο και μόνο γιατί «βομβαρδίζεται» καθημερινά από διαφημίσεις.

Εκρήξεις θυμού

Στο θέμα των εκρήξεων θυμού ενός νηπίου, η Edwina Froehlich θυμάται τις προσωπικές τις εμπειρίες:

«Οι εκρήξεις θυμού μπορεί να είναι πάρα πολύ τραυματικές για τη μητέρα αλλά και για το παιδί. Προσωπικά, αντιμετώπισα τις εκρήξεις θυμού σε δύο από τα παιδιά μου, κάτι που με δίδαξε πολλά. Με τον πρώτο γιό μου ακολούθησα τις συνηθισμένες υποδείξεις – η ξυλιά στον πωπώ, τον έκανε φυσικά να φωνάζει δυνατότερα, η προσπάθειά μου να τον μεταφέρω στο δωμάτιό του, έκανε το καλάμι μου να υποφέρει και οι αυστηρές επιπλήξεις μου δεν μπορούσαν να ακουστούν πάνω από τις στριγγλιές του. Από όλες τις συμβουλές που δοκίμασα, η αδιαφορία ήταν ίσως η καλύτερη, γιατί τουλάχιστον δεν χειροτέρευε την υστερία του παιδιού. Παρ’όλα αυτά όμως, ούτε αυτή έλυνε το πρόβλημα ή προλάμβανε τις εκρήξεις θυμού στο μέλλον. Καθώς άρχισα να ενημερώνομαι περισσότερο γύρω από τις διατροφικές ανάγκες, κατάλαβα ότι συχνά οι εκρήξεις θυμού συνέβαιναν όταν ο γιός μου πεινούσε. Πάρα πολύ σπάνια συνέβαιναν αμέσως μετά από κάποιο γεύμα. Φυσικά, την ώρα που συμβαίνει μια από τις εκρήξεις θυμού δεν μπορείς να την σταματήσεις προσφέροντας κάτι φαγώσιμο, αλλά το να καταλάβεις την αιτία σε βοηθάει να την αντιμετωπίσεις καλύτερα. Το καλύτερο ακόμα είναι ότι μπορεί να σε βοηθήσει να προλάβεις ή τουλάχιστον να μετριάσεις την έντασή της στο μέλλον.

Όταν ο μικρότερός μας γιός ήταν δυόμιση χρονών, ένας φίλος μας είχε έρθει για φαγητό το μεσημέρι. Για αρκετή ώρα ο Peter έπαιζε μόνος του. Αργότερα όμως, όταν του ζήτησα να σταματήσει κάτι που έκανε, η υπομονή του ξεπέρασε τα όριά της και είχε την πρώτη του έκρηξη θυμού! Πήγα κοντά του και κάθησα δίπλα του στο πάτωμα και τον άγγιξα απαλά. Κάθησα απλώς κοντά του και περίμενα, ψυθιρίζοντάς του «Σ’αγαπώ, μικρέ μου Peter». Πολύ γρήγορα ησύχασε κι έγειρε πάνω μου βάζοντας το πρόσωπό του στην «ποδιά» μου και στο τέλος άρχισε να κλαίει ανακουφισμένος. Όταν πέρασε η «μπόρα», είχε ξεχάσει τι ήταν αυτό που την προκάλεσε και επιστρέψαμε μαζί στην κουζίνα. Παρ’όλη τη χαρά και την ανακούφισή μου που κατάφερα να τον ηρεμήσω, προετοιμάστηκα ότι κάτι παρόμοιο θα αρχίσει να συμβαίνει και στο μέλλον. Προς μεγάλη μου έκπληξη, είχε μονάχα δυο-τρεις εκρήξεις θυμού κι αυτές ήταν ήπιες και ξεπεράστηκαν πολύ γρήγορα.»

Αν το παιδί σας έχει συχνές εκρήξεις θυμού, τότε προσπαθήστε να ανακαλύψετε αν αυτές ακολουθούν κάποιο συγκεκριμένο μοτίβο. Μήπως συμβαίνουν κάποια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας; Όταν βρίσκεται με κάποιο συγκεκριμένο άτομο; Ποιά νομίζετε ότι είναι η αιτία που του προκαλεί το αίσθημα του θυμού και της απογοήτευσης; Μήπως μπορείτε να απομακρύνετε την αιτία; Προσπαθήστε να κάνετε κάτι για να αποφύγετε καταστάσεις που του προκαλούν αυτό το αίσθημα και το κάνουν να «εκραγεί».

Την ώρα που το παιδί σας περνάει μια από αυτές τις εκρήξεις θυμού, θα ηρεμήσει γρηγορότερα αν εσείς μείνετε ήρεμη και μη-απειλητική. Μόλις σας το επιτρέψει ακουμπήστε το απαλά και προσπαθήστε να το βοηθήσετε να την ξεπεράσει. Όταν σταματήσει να κλαίει, τότε μπορείτε να του προσφέρετε κάτι υγιεινό να φάει, αν υποψιάζεστε ότι πεινάει. Σιγουρευτείτε όμως ότι δεν είναι κάτι γλυκό γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει μια καινούργια έκρηξη θυμού.

Οι εκρήξεις θυμού ενός παιδιού σε κάποιο δημόσιο χώρο, δεν είναι για εκείνο δυσκολότερες από ό,τι αυτές στο σπίτι, αλλά είναι «μαρτυρικές» για το γονιό. Οι περαστικοί αμέσως εκφράζουν την αποδοκιμασία τους για το «κακομαθημένο» σας παιδί. Παρά την αμηχανία που νοιώθετε, θυμηθείτε ότι η βασική προσέγγιση για να αντιμετωπίσετε την έκρηξη θυμού είναι η ίδια: ο γονιός δεν πρέπει να αντιδράσει με θυμό, αλλά να παραμείνει ήρεμος και να μιλήσει με ήπιο κι ήρεμο τρόπο. Στην περίπτωση της έκρηξης θυμού σε δημόσιο χώρο και η μητέρα αλλά και το παιδί είναι πάρα πολύ αναστατωμένοι, το παιδί όμως είναι εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη ανάγκη για βοήθεια. Δεν μπορεί να σταματήσει την οργή του «κατ’εντολή». Αν είναι δυνατόν, σηκώστε το και μεταφέρτε το σε κάποιο πιο απομονωμένο μέρος, όπου θα ενοχλεί και λιγότερους ανθρώπους. Ενώ βρίσκεται σε αυτή την φορτισμένη συναισθηματικά κατάσταση, κάθε προσπάθειά σας να συζητήσετε λογικά μαζί του, θα πάει χαμένη. Ίσως το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να μείνετε κοντά του και να περιμένετε με ηρεμία να το ξεπεράσει.

Το παιδί που δαγκώνει

Τί γίνεται με το παιδί που δαγκώνει και χτυπάει; Αυτό είναι ένα συχνό, αλλά ιδιαίτερα δύσκολο πρόβλημα, ειδικά όταν υπαρχουν γύρω κι άλλα παιδιά. Η συγγραφέας Norma Jane Bumgarner στο βιβλίο της MOTHERING YOUR NURSING TODDLER, αναφέρει την παρακάτω ιστορία:

«Πριν από δύο χρόνια, σε μια συνάντηση του Συνδέσμου Θηλασμού της La Leche League, ένα κακομαθημένο και παραμελημένο τερατάκι κάποιας άλλης μητέρας δάγκωσε την πανέμορφη, καλοαναθρεμένη και τέλεια κορούλα μου – ή κάπως έτσι ήταν η εντύπωση που μου δημιουργήθηκε τότε! Καθώς παρηγορούσα το μωρό μου, έριχνα μοχθηρές ματιές προς την κατεύθυνση της μητέρας του μικρού «ενόχου», χωρίς να κάνω καμιά προσπάθεια να κρύψω τα αισθήματα που όλοι έχουμε όταν κάποιος χτυπήσει το παιδί μας.

 

Σαν απόδειξη ότι υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτόν τον κόσμο, το επόμενο παιδί μας βγήκε ένα από αυτά, που όχι μονάχα δαγκώνουν, αλλά το κάνουν με τον πιο επίμονο και επικίνδυνο τρόπο που έχω ποτέ συναντήσει. Αυτή ήταν μια από τις πιο δύσκολες εμπειρίες που έχω αντιμετωπίσει ποτέ στη ζωή μου και την έκαναν ακόμα δυσκολότερη οι μητέρες που αντιδρούσαν με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασα κι εγώ πριν από δύο χρόνια.»

Φυσικά, όταν αντιληφθούμε ότι το παιδί μας δαγκώνει, τότε χρειάζεται να είμαστε συνέχεια προσεκτικές και έτοιμες να μεσολαβήσουμε, απομακρύνοντάς το γρήγορα και με αποφασιστικότητα. Η ταχύτητα είναι πρωτεύουσας σημασίας. Οι φωνές, το ξύλο και το να δαγκώσετε κι εσείς το παιδί σας για να του δείξετε πώς είναι, δεν λύνουν το πρόβλημα. Μια μητέρα γράφει: «Τα νήπια πολύ συχνά αντιδρούν με «στοματικό» τρόπο. Χρησιμοποιούν το στόμα τους για να νοιώσουν, να δείξουν την αγάπη τους, να δοκιμάσουν κάτι, να φιλονικήσουν και έτσι χρειάζονται χρόνο και ωριμότητα για να καταλάβουν ότι κάποιες από αυτές τις αντιδράσεις δεν είναι αποδεκτές. Εν τω μεταξύ, συνεχίστε να δείχνετε στο παιδί σας την αγάπη σας, να το αγκαλιάζετε, να το βοηθάτε να ξεπεράσει τις δύσκολες στιγμές και να θυμάστε ότι κι αυτή είναι μια φάση που με τον καιρό θα περάσει».

Αν το παιδί σας καταφεύγει στο δάγκωμα όταν έρχεται αντιμέτωπο με ομάδες παιδιών, τότε μπορεί να χρειαστεί για λίγο να αποφύγετε ένα τέτοιο περιβάλλον. Βοηθήστε το να καταφέρει να συναναστρέφεται με επιτυχία με ένα μόνο παιδί τη φορά, κάτω πάντα από το άγρυπνο βλέμμα σας.

Όταν ο ύπνος δεν έρχεται να πάρει το παιδί

Για ορισμένες οικογένειες η ώρα της προετοιμασίας του ύπνου είναι πηγή εκνευρισμού και απογοήτευσης, που καταλήγει να νοιώθουν όλοι ξεθεωμένοι και απεγνωσμένοι, καθώς πηγαίνουν να κοιμηθούν. Η προετοιμασία ενός «σχεδίου δράσης» μπορεί να βοηθήσει στο να αποφευχθούν οι «καταστροφές»! Παρ’όλο που μπορεί να μην είναι ζωτικής σημασίας για ένα παιδί προσχολικής ηλικίας να πηγαίνει για ύπνο κάθε βράδυ μια συγκεκριμένη ώρα, επειδή δεν χρειάζεται να ξυπνήσει νωρίς την επομένη, είναι καλή ιδέα όμως να υπάρχει κάποια ρουτίνα στην προετοιμασία του ύπνου.

Μην καθορίσετε την ώρα του ύπνου πάρα πολύ νωρίς, γιατί το παιδί δεν θα είναι ακόμα αρκετά νυσταγμένο για να κοιμηθεί. Τα παιδιά μπορούν να κοιμηθούν μονάχα για ένα συγκεκριμένο αριθμό ωρών. Επομένως, αν το παιδί σας κοιμηθεί από τις επτά, τότε πιθανότατα θα ξυπνήσει στις πέντε τα ξημερώματα, γεμάτο ενεργητικότητα. Δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα!

Όταν έρθει η ώρα του ύπνου, κάντε την γλυκειά, ήρεμη και χωρίς βιασύνη. Ένα ζεστό μπάνιο, με ευκαιρίες για παιχνίδι στην μπανιέρα, κάτι θρεπτικό – όπως ένα μήλο – πριν το πλύσιμο των δοντιών και μετά ένα ήρεμο παραμύθι καθώς κουλουριάζεστε και οι δυο σας κάτω από τα σκεπάσματα, θα βοηθήσουν το παιδί σας να κοιμηθεί. Μπορεί να θέλει να μείνετε μαζί του για λίγο και φυσικά θα πρέπει να το κάνετε. Το να μείνει κανείς μόνος του είναι τρομαχτικό!

Μια ματιά στο μέλλον

Όσο τα παιδιά σας μεγαλώνουν, τόσο η πειθαρχία γίνεται και δυσκολότερη. Τα παιδιά θα συνεχίσουν να ασκούν πίεση και να δοκιμάζουν τα όρια που τους βάζετε, μέχρι τα εφηβικά τους χρόνια. Αν όμως γνωρίζουν ότι είσαστε σταθερή, συνεπής και στοργική, καθώς επίσης ότι τους έχετε εμπιστοσύνη, τότε η πειθαρχία θα είναι ευκολότερη.

Όταν βάζετε όρια σε ένα μεγαλύτερο παιδί, τότε κάποιες φορές μπορεί να θυμώσει πολύ μαζί σας. Θα το ξεπεράσει όμως γρηγορότερα αν ξέρει ότι το αγαπάτε πραγματικά. Δείξτε του την αγάπη σας έμπρακτα, ακόμα κι όταν χρειάζετε να του πείτε «όχι». Ο Dr Ross Campbell, συγγραφέας του βιβλίου «Πώς να Απαγάτε Πραγματικά το Παιδί Σας», μας υπενθυμίζει ότι: «Το πιο σημαντικό στοιχείο για να έχετε ένα παιδί που συμπεριφέρεται σωστά είναι να το κάνετε να αισθανθεί ότι το αγαπούν».

Ότι κι αν γίνει, να θυμάστε ότι κάθε παιδί είναι ένα ξεχωριστό άτομο, κι ότι δεν μπορούμε να εφαρμόζουμε τους ίδιους κανόνες σε όλα τα παιδιά. Ακολουθώντας αυτού του είδους την πειθαρχία, αν έχετε για το μικρό σας παιδί τη βαθειά γνώση που καλλιεργεί η σχέση του θηλασμού κι αν είσαστε ξεκάθαρη μέσα σας για το τι πραγματικά σημαίνει πειθαρχία, τότε μπορείτε με ασφάλεια να ακολουθήσετε το ένστικτό σας σαν γονιός. Η Norma Jane Bumgarner πιστεύει ότι: «Σαν γονείς η δουλειά μας δεν είναι μόνο να φροντίζουμε τα παιδιά μας, αλλά και να τα βοηθήσουμε να μάθουν να φροντίζουν τους εαυτούς του». Μια άλλη μητέρα σχολιάζει: «Μέσα από αυτόν τον τρόπο πειθαρχίας θα βγουν γιοί και κόρες που θα είναι έτοιμοι να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των εγγονών μας, με υγιή και ωραίο τρόπο, έτσι ώστε θα δούμε να γεννιέται μια καινούργια εποχή με τρυφερά άτομα που μεγαλώνουν με ευγενικό τρόπο».

Όταν γεννηθεί το παιδί σας, αφιερώνεστε στην ολοκληρωτική ικανοποίηση των αναγκών του – το θηλάζετε όταν πεινάει και το κρατάτε αγκαλιά για όσο το χρειάζεται και του αρέσει. Καθώς μεγαλώνει, χρειάζεται λιγότερη αγκαλιά και περισσότερη κοινωνικότητα. Έτσι ολοένα και πιο συχνά το βάζετε μέσα στη μέση στην οικογένεια. Καθώς οι μέρες, οι εβδομάδες και οι μήνες περνούν, γίνεται ολοένα και πιο ανεξάρτητο: αρχίζει να πιάνει μόνο του μπουκιές φαγητού και να τις βάζει στο στόμα του. Κι έτσι μια μέρα μπορεί να τρώει μόνο του, χρησιμοποιώντας με αξιοπρέπεια και σιγουριά το κουτάλι, αν και περιστασιακά θα καταφέρει να προκαλέσει μια θεαματική ακαταστασία γύρω του! Τώρα πια πίνει από το κύπελλο και καθώς οι μήνες περνούν έρχεται στο στήθος μόνο για λίγες γουλίτσες πριν τον ύπνο. Είσαστε πάντα κοντά του όταν σαν χρειάζεται. Δεν αποσύρετε απότομα την αγάπη που εκφράσατε στη αρχή με τη ζεστασιά και τη στενή σχέση που πρόσφερε ο θηλασμός και αργότερα με άλλους τρόπους. Αισθάνεται ασφάλεια γνωρίζοντας ότι μπορεί αν θελήσει να καταφύγει για λίγο στην βρεφική ηλικία κι έτσι τολμάει να προχωρήσει όλο και πιο πολύ προς την παιδική ηλικία και στο τέλος (εκ των υστέρων, πιο γρήγορα από ό,τι το περιμένατε) παύει να είναι πια μωρό. Πριν το πολυκαταλάβετε, θα έρθει η στιγμή για να πάει σχολείο, αποχαιρετώντας σας με χαμόγελο.

Τα χρόνια περνούν και παρ’όλο που το μεγάλωμα των παιδιών γίνεται κάπως πιο εύκολο, έχει πάντα τις δυσκολίες του και ταυτόχρονα το ενδιαφέρον του. Τα παιδιά μας δεν θα σταματήσουν ποτέ να μας χρειάζονται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο – πάλι καλά! Πρέπει όμως να μάθουμε πότε πρέπει να κρατάμε κάποια απόσταση και πότε να προσφέρουμε τη βοήθειά μας. Κάποια μέρα το αγοράκι μας μπορεί να στέκεται δίπλα στη γυναίκα του, καθώς εκείνη θηλάζει το μωρό τους ή η κορούλα μας, μοιάζοντας τόσο πολύ στη μητέρα της, μπορεί να θηλάζει με περιφάνεια το δικό της μωρό. Όλη η φροντίδα, οι ανησυχίες, ο χρόνος και η απεριόριστη υπομονή που τους δώσαμε, θα έχουν πιάσει τόπο. Άξιζε και με το παραπάνω όλος ο κόπος μας!

Με τη γεμάτη κατανόηση καθοδήγηση από μέρους σας, το παιδί σας θα μεγαλώσει σταδιακά από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία και πάντοτε με αγάπη, που είναι αναφαίρετο δικαίωμά του και που ο κόσμος μας έχει μεγάλη ανάγκη από αυτήν.

Σημείωση: Αντίγραφα των βιβλίων που αναφέρονται, υπάρχουν στις δανειστικές βιβλιοθήκες των Ομάδων.

Η μετάφραση είναι από το Κεφάλαιο 15 “Discipline is Loving Guidance” του WOMANLY ART OF BREASTFEEDING, 2003 –     ©  LLLI.

 

 

Μετάφραση: Φλωρεντία ΧρυσικούΦΧ/LovingGuidance-GR/03-06

Λεκτική βία- Όταν οι λέξεις πονάνε

Ένα χαστούκι, ένα χτύπημα στο σώμα είτε είναι μικρό είτε μεγάλο, πιο επιθετικό ή πιο ήπιο είναι κοινώς αποδεκτό ότι αποτελεί μια πράξη βίας. Αυτή η πράξη βίας φέρει ξεκάθαρα το μήνυμα του θυμού, της απόρριψης, της εξουσίας. Τη σωματική τιμωρία την καταδικάζουμε και την αντιλαμβανόμαστε εύκολα ως έναν κακοποιητικό τρόπο συμμόρφωσης και διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Τι γίνεται όμως με τη λεκτική βία;

Η λεκτική βία ασκεί ψυχολογική πίεση και παρεμβαίνει στη συναισθηματική ισορροπία του παιδιού. O συναισθηματικός εκβιασμός που εμπεριέχεται σε κάθε προσβλητική κουβέντα δημιουργεί τύψεις και ενοχές στο παιδί. Η προσδοκία ότι με την αρνητική κριτική θα καταφέρουμε «ένα καλύτερο παιδί» αποτελεί άλλοθι περισσότερο παρά μια μέθοδος που συμβάλλει σε έναν τέτοιο σκοπό.

Στην λεκτική βία δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο οι βρισιές αλλά και λέξεις ή φράσεις που αγνοούν το συναίσθημα του παιδιού. Κάποιες απο τις παρακάτω φράσεις τις αναγνωρίζουμε είτε ως μεγάλοι είτε ως παιδιά, κάποιες έχουμε πει και κάποιες μας έχουν πει.

• Όταν σου μιλάω να ακούς!

• Έχεις δει κανένα άλλο παιδάκι να κάνει σαν εσένα;

• Να δούμε πότε θα αποφασίσεις να φερθείς σαν μεγάλος;

• Άντε κουνήσου τι κάνεις μια ώρα;

• Οι μαμάδες των άλλων παιδιών δεν φωνάζουν γιατί έχουν καλά παιδιά.

• Δεν σε ρώτησα!

• Με κούρασες.

• Μη τολμήσεις.

• Γιατί όλα τα άλλα παιδιά είναι καλύτεροι μαθητές απο εσένα;

• Δεν έχω όρεξη τώρα.

• Σου είναι τόσο δύσκολο να κάτσεις φρόνιμα;

• Δεν μπορείς μια φορά να μη με κάνεις ρεζίλι;

• Δεν είσαι παιδί εσύ, είσαι βάσανο.

• Να ήξερες τι έχω περάσει εγώ για να σε κάνω άνθρωπο.

• Φαίνεται ότι δεν μπορώ να σου έχω εμπιστοσύνη.

• Άφησε το θα το καταστρέψεις, θα το κάνω εγώ!

• Δεν μπορώ να φύγω για λίγο και τα κάνεις όλα χάλια.

• Σου δίνουμε τόσα και εσύ δεν είσαι ευχαριστημένος/η με τίποτα.

• Δεν υπάρχει δε μπορώ, υπάρχει δεν θέλω.

• Άμα είσαι καλό παιδί θα σε αγαπάω.

Τα παιδιά δεν έχουν αναπτύξει μηχανισμούς άμυνας για τα αρνητικά συναισθημάτα που νιώθουν όταν χαρακτηρίζονται με αυτό το τρόπο ή δέχονται προσβολές. Λαμβάνουν τα μηνύματα με τη κυριολεκτική έννοια του λόγου. Όταν σε ένα παιδί πούμε: «δεν σε αγαπάω γιατί είσαι κακό παιδί» δεν γνωρίζει ότι δεν το εννοούμε πραγματικά, δεν γνωρίζει την προσωρινότητα της κατάστασης.

Όταν σε ένα παιδί αποδίδουμε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για τη προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του φαίνεται ότι πιστεύουμε πως δεν υπάρχουν περιθώρια για βελτίωση. Το παιδί δεν έχει την εμπειρία να διαχειριστεί το συναισθηματικό εκβιασμό και δεν γνωρίζει ότι πολλές φορές οι άνθρωποι δεν εννοούν αυτά που λένε.

Ένα παιδί υπάρχει πιθανότητα να δυσκολεύεται να διαβάσει, να γράψει, να συγκεντρωθεί, να κάτσει «φρόνιμα», να θυμηθεί, να αποδώσει αυτά που ξέρει. Δεν είναι απαραίτητο ότι όλα αυτά παραπέμπουν σε παθολογική δυσλειτουργία.

Ιδιοσυγκρασιακά το κάθε παιδί συγκεντρώνει διαφορετικά χαρακτηριστικά που απαρτίζουν τη ξεχωριστή προσωπικότητα του.

Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές ικανότητες, δεξιότητες και ταλέντα απο κάθε άλλον. Αυτός είναι ο λόγος που και τα αδέρφια μεταξύ τους είναι τόσο διαφορετικά. Αυτός είναι ο λόγος που με την ίδια παιδαγωγική μέθοδο αναπτύσσονται εν τέλει διαφορετικές προσωπικότητες.

Το παιδί θα χρειαστεί να αντισταθμίσει τη ψυχική αναστάτωση που του προκαλεί η λεκτική επίθεση και είναι πιθανό να καταφύγει στον εαυτό που το αντιπροσωπεύει καλύτερα, σε αυτόν που θα το προστατέψει καλύτερα.
Σε έναν ντροπάλο, αντιδραστικό, νευρικό ή επιθετικό εαυτό.

Μητρακάκη Άσπα
Ειδική Παιδαγωγός – Κοινωνική Ανθρωπολόγος
ειδικευμένη στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών – δυσλεξίας.

πηγή: childit

Ποιές συνθήκες χρειάζεται η ελληνική οικογένεια σήμερα;

Είναι παρήγορο και ελπιδοφόρο το ότι η Ελληνική οικογένεια καταφέρνει να διαθέτει πολλά θετικά χαρακτηριστικά ακόμη, παρ’ όλες τις ελλείψεις που τη χαρακτηρίζουν. Πώς άραγε γίνεται αυτό είναι άξιο μελέτης. Πώς γίνεται να παρέχονται ταυτόχρονα τόσα πολλά ενώ λείπουν τόσα άλλα.

Ίσως το μεγαλείο της φυλής μας είναι να δημιουργεί ταχυδακτυλουργικά συνθήκες και καταστάσεις, ακριβώς τη στιγμή που το χρειάζεται. Ας δούμε κάποιες ελλείψεις λοιπόν, με την βεβαιότητα ότι μόλις ο Έλληνας αντιληφθεί, (αλλά πραγματικά αντιληφθεί), την έλλειψη ή την πληθώρα, σπεύδει να την ισορροπήσει.

 

Έλλειψη χρόνου και ποιοτικής απασχόλησης

Αυτό που πρώτα-πρώτα λείπει από την ελληνική οικογένεια σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι οι γονείς. Είτε γιατί επιβάλλεται, είτε γιατί καθιερώθηκε και οι δύο γονείς βρίσκονται εκτός σπιτιού πολλές ώρες.

Οι ώρες αυτές καλύπτονται από τους γονείς των γονιών, από αλλοδαπές γυναίκες και από παιδικούς σταθμούς. Εν τέλει τα παιδιά και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά περνούν πολύ λίγο χρόνο με τους γονείς τους. Αν θελήσουμε να είμαστε και ειλικρινείς θα πούμε ακόμη πως αυτός ο περιορισμένος χρόνος δεν είναι συχνά και ποιοτικός. Έλλειψη χρόνου και ποιοτικής απασχόλησης λοιπόν και μεταξύ γονιών – παιδιών και μεταξύ συντρόφων.

Ατμόσφαιρα χαράς

Τα ελληνικά σπίτια βάλλονται συχνά από έναν μιμητισμό, που οδηγεί σε ανόητα πολλές δραστηριότητες, που και τον οικογενειακό προϋπολογισμό απομυζούν και στερούν από τα μέλη της οικογένειας τη χαρά της συνύπαρξης των μελών της ή ακόμη και το απλό παιχνίδι.

Όλοι τρέχουν, μικροί και μεγάλοι, να προλάβουν τις υποχρεώσεις που τους επιβάλλονται κατά κύριο λόγο από τους ίδιους. Ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα, βρίσκονται κάτω από την μάστιγα του προγραμματισμού των υποχρεώσεων και αν κανείς ξεφύγει από αυτόν, καταρρέει όλο το οικοδόμημα του «πρέπει».

Αυτό το «πρέπει» οδηγεί την ατμόσφαιρα του ελληνικού σπιτιού να είναι πολύ μακριά από τη συνθήκη της χαράς. Λες και κάποιος επέβαλε στη μέση ελληνική οικογένεια να οργανωθεί γύρω από την παιδεία, την παραπαιδεία και τις εξωσχολικές δραστηριότητες, με σκοπό τη συλλογή εμπειριών και γνώσεων, που έχουν ως αποτέλεσμα το ακριβώς αντίθετο από το ζητούμενο.

Ενώ η οικογένεια χρειάζεται να λειτουργεί ως δικλείδα ασφάλειας, χαλάρωσης, θαλπωρής, ισορροπίας και χαράς συχνά συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Τα μέλη της βιάζονται να απομακρυνθούν από αυτήν και να βρεθούν μέσα σε άλλες ομάδες, όπως εκείνες των φίλων, των συναδέλφων, των συμμαθητών και άλλων για να βιώσουν τη χαρά.

Πραγματική Επικοινωνία

Συχνά επειδή μιλάμε πολύ, νομίζουμε ότι επικοινωνούμε. Δεν είναι βέβαια αλήθεια αυτό. Η ουσιαστική επικοινωνία είναι μόνο η επικοινωνία των συναισθημάτων, πράγμα που σε πολλές οικογένειες γίνεται μονομερώς, ελάχιστα ή καθόλου.

Αν ρωτήσεις ένα μέσο Έλληνα «τι νοιώθει» η απάντηση που θα πάρεις θα είναι μια ασαφής θετική ή αρνητική περιγραφή της σκέψης του και όχι των συναισθημάτων του. Δεν γνωρίζουμε λέξεις που περιγράφουν συναισθήματα. Αρκούμεθα δε σε εκφράσεις του συρμού αποφεύγοντας εσκεμμένα να πάρουμε θέση.

Θέλουμε να αποφύγουμε προβλήματα

Η έλλειψη εστιασμού στα θετικά θα λέγαμε ότι είναι επίσης σημαντικό και καίριο θέμα. Με το να εστιαζόμαστε στα αρνητικά με στόχο να τα εξαλείψουμε, καταφέρνουμε το ακριβώς αντίθετο. Θα ήταν εξαιρετική βοήθεια σε πολλά θέματά μας, να καταφέρουμε να εστιαζόμαστε στο τι έχουμε και όχι στο αντίθετό του.

Αποφυγή σύγκρουσης

Θα ήταν χρήσιμο να τονίσουμε και την έλλειψη αποφυγής της σύγκρουσης. Συχνά σε πολλά ελληνικά σπίτια η σύγκρουση είναι μια μόνιμη τακτική. Ο ανταγωνισμός και η αντιπαράθεση γίνεται το κύριο θέμα μεταξύ του ζευγαριού, ή μεταξύ γονιών, παιδιών ή αδελφών.

Αν αποφεύγαμε τη σύγκρουση απλώς, χωρίς καμία περιστροφή, απλώς την αποφεύγαμε, πολλά θα είχε να απολαύσει ο μέσος έλληνας.

Είμαι γιατί Έχω;

Βασική και καίρια επίσης έλλειψη είναι και η απομάκρυνση από το «Είμαι» που πάει παρέα με την τεράστια πλάνη της δήθεν ικανοποίησης από το «Έχω».

Πολλές σύγχρονες οικογένειες αποζητούν στη συλλογή, αντικειμένων, τίτλων, γνώσεων και σωρεία άλλων υλικών ως επι το πλείστον στοιχείων, την πολυπόθητη ευτυχία. Η ευτυχία όμως δεν συγκαταλέγεται σε είδος μετρήσιμο. Ή υπάρχει ή δεν υπάρχει και δεν εξαρτάται από υλικούς παράγοντες.

Εξαρτάται καθαρά από μη υλικούς που οφείλονται σε εσωτερικές αυτογνωσιακές διαδικασίες. Η διερεύνηση του εσωτερικού μας κόσμου εμφανίζεται μέσα από ανάγκες πυρόσβεσης και όχι σαν ευκαιρία προσωπικής εξέλιξης. Η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο ας πούμε, γίνεται ακόμη αρκετά ενοχικά, αν γίνει. Συχνά οι φιλοσοφίες που προσεγγίζουν τη ζωή με μια πιο διερευνητική ματιά και έχουν μια πιο εναλλακτική θεώρηση αντιμετωπίζονται ακόμη ως τσαρλατανισμός.

Αυτονόμηση, διαφοροποίση και ανεξαρτησία

Οι γονείς συνήθως προσφέρουν χρήματα, χρόνο, λύσεις, και όλων των ειδών τις παροχές επιθυμώντας όμως κατά βάθος να ελέγξουν, να καθοδηγήσουν, να κατευθύνουν προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Πολύ συχνά η υπερπροστασία και η υπερ-παροχή είναι σε τέτοιο βαθμό, που μοιάζει σαν να μην δημιουργείται μια καινούρια οικογένεια όταν ένα μέλος της ενηλικιωνόμενο αποχωρεί από την κοινή στέγη για να δημιουργήσει τη δική του. Αυτό είναι ρομαντικό και ωραίο όταν το παρατηρείς από μια σκοπιά, ολέθριο και καταστροφικό από μια άλλη.

Εν τέλει, αν η διάκριση και η ισορροπία μας χαρακτήριζαν ως λαό, πολλά θα είχαμε να απολαύσουμε και ως μέλη του μικρόκοσμου της οικογένειάς μας και της ευρύτερης κοινωνίας. Αδικαιολόγητα πολλά συναισθήματα μειονεξίας και χαμηλής αυτοεκτίμησης που ενίοτε εκφράζονται και ως αλαζονεία, μας ταλαιπωρούν σαν λαό και αυτό είναι που χρειάζεται να υπερβούμε.

Γνωρίζοντας τους εαυτούς μας βαθύτερα, καλύτερα, θα έχουμε μια διαυγέστερη άποψη για μας, για τους άλλους, για τη ζωή με αποτελέσματα που θα λειτουργήσουν αθροιστικά πάνω στα λειτουργικά χαρακτηριστικά που αναμφισβήτητα διαθέτουμε και είναι πολλά.

Γράφει η  Ερατώ Χατζημιχαλάκη

Πηγή

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Βρεφική Ηλικία

Η βρεφική ηλικία του ανθρώπου παίζει σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξή του. Έχει παρατηρηθεί από έρευνες, ότι βρέφη που μεγάλωσαν μακριά από την οικογένειά τους και έζησαν στο απρόσωπο κλίμα ενός ιδρύματος, είχαν καθυστέρηση στην νοητική τους ανάπτυξη και η συμπεριφορά τους ήταν περίεργη και αλλοπρόσαλη σε σχέση με τα παιδιά που μεγάλωναν κοντά στους γονείς τους, ακόμα και κάτω από άσχημες συνθήκες (πχ. παιδιά που γεννιούνται σε φυλακές).

Τα βρέφη που δεν έχουν κοντά τους τη μητέρα τους -κυρίως- δεν κοινωνικοποιούνται σωστά. Ας μην ξεχνάμε ότι κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται κοινωνικός αλλά γίνεται, γιατί δεν υπάρχουν κοινωνικά ένστικτα, με την έννοια της κληρονομικής υποδομής.

Η μητέρα στην περίοδο αυτή είναι ο πρώτος φορέας κοινωνικοποίησης του βρέφους κι αν δεν υπάρχει κοντά του, το βρέφος φτάνει στα όρια της ιδιωτείας.

Κάθε βρέφος είναι ένα ξεχωριστό πρόσωπο, το οποίο δεν το γνωρίζει άλλος κανείς καλύτερα από την μητέρα του, η οποία προσαρμόζει τον εαυτό της για να το κατανοήσει και να το πλησιάσει.

Η αγάπη της μητέρας είναι αγνή, πρωτόγνωρη, ακατέργαστη, μεγαλόψυχη, διακατέχεται από τρυφερότητα, στοργή και αυθορμητισμό. Όλα αυτά τα επιζητά το βρέφος, ως εκπλήρωση της ανάγκης να νιώθει σιγουριά και ασφάλεια και να νιώθει ότι αγαπιέται.

Ο ρόλος της μητέρας προς το βρέφος είναι σημαντικός για την κοινωνικοποίησή του. Δεν πρέπει να αφήνει την ανατροφή του σε τρίτα πρόσωπα όπως σε παραμάνες, σε παιδικούς σταθμούς κτλ., αλλά η ίδια πρέπει να ασχολείται μαζί του, να του μιλάει συνέχεια και να το παίζει. Το βρέφος από την πλευρά του, ανταποδίδει όλη αυτή την στοργή της μητέρας του με το χαμόγελό του, το οποίο είναι και το πρώτο δείγμα κοινωνικής συμπεριφοράς.

Πολύ σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση του βρέφους και την ομαλή εξέλιξη της ανάπτυξής του, παίζει ο θηλασμός. Με τον θηλασμό, δημιουργείται ψυχικός δεσμός ανάμεσα στο βρέφος και στην μητέρα και είναι το πρώτο στάδιο της κοινωνικοποίησής του.

Η καλή ψυχολογία του βρέφους, εξαρτάταοι από την ψυχολογία της μητέρας, η οποία οφείλει να το έχει καθαρό, ευτυχισμένο και να προσέχει όλες τις αντιδράσεις του, γιατί μέσα σ’ αυτές κρύβονται πολλά μηνύματα που δεν μπορεί να τα πει λεκτικά.

Νηπιακή Ηλικία

Η νηπιακή ηλικία ενός παιδιού αρχίζει στα 3 και τελειώνει στα 5,5-6 χρόνια.

Στην περίοδο αυτή το παιδί αρχίζει να εξερευνά τον κόσμο γύρω του, τη φύση και το σώμα του. Τότε θα αρχίσει η διαμόρφωση του χαρακτήρα του, η κατανόηση ηθικών και πολιτιστικών ιδεών και η κοινωνικοποίησή του.

Ο ρόλος της μητέρας στην ηλικία αυτή είναι αποφασιστικός κυρίως για την διαάπλαση της προσωπικότητας του παιδιού. Ο γιατρός Spock, θεωρεί ότι ως τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού η μητέρα πρέπει να του δείχνει αποκλειστική φροντίδα και αφοσιωμένη αγάπη κι ως τα έξι χρόνια του θα έχει συμπληρωθεί η ηθική αγωγή του, θα έχει πάρει δηλ. τις βασικές ηθικές αρχές που θα εφαρμόσει στη ζωή του.

Η μητέρα λοιπόν, στην διάρκεια των νηπιακών χρόνων του παιδιού της, οφείλει να του μάθει κάποιες βασικές αρχές συμπεριφοράς, τις οποίες θα τις εφαρμόζει σε όλη του τη ζωή. Συγκεκριμένα το παιδί πρέπει να μάθει τις καθημερινές ενέργειες καθαριότητας, να πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα και να τρώει επίσης μόνο του.

Θα προσπαθήσει επίσης να μειώσει την αυθόρμητη επιθετικότητα και το έμμονο πείσμα που κυριαρχεί στα παιδιά της ηλικίας αυτής, με τον διάλογο και όχι με τη βία ή με τιμωρίες.

Στην ηλικία αυτή τα παιδιά αρχίζοντας να ανακαλύπτουν το σώμα τους, και την διαφορά των φύλων, βλέποντας τα άλλα παιδιά, αρχίζουν να ρωτούν για σεξουαλικά θέματα, για το πώς έρχονται τα παιδιά στον κόσμο, πώς μπαίνουν στην κοιλιά της μητέρας κά. Η μητέρα οφείλει να απαντάει στις ερωτήσεις αυτές με ειλικρίνεια, με απλά και κατανοητά λόγια, χωρίς ενδοιασμούς και ντροπές και χωρίς ποτέ να μαλώσει το παιδί, γιατί έτσι θα το κάνει να πιστέψει ότι οτιδήποτε έχει σχέση με σεξουαλικά θέματα είναι κακό, πονηρό, δεν είναι σωστό να συζητιέται. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να αρχίζει από τι στιγμή που το παιδί αρχίζει τις ερωτήσεις γι’ αυτό το θέμα κι ανάλογα με την ωριμότητά του πρέπει η μητέρα να τις απαντάει με ειλικρίνια.

Κάποια άλλα ειδικά προβλήματα αγωγής της χρονικής αυτής περιόδου καλείται να επιλύσει η μητέρα, όπως νυχοφαγία, η οποία προκαλείται κυρίως από ψυχολογικά αίτια ή από αντίδραση σε πιέσεις που δέχεται το παιδί από το περιβάλλον. Η μητέρα πρέπει να του δώσει να καταλάβει ότι δεν είναι σωστό για το ίδιο και κατόπιν με την βοήθεια ειδικού γιατρού να προσπαθήσει να βρει την αιτία του προβλήματος και να σταματήσει τις πιέσεις προς το παιδί. Ένα σημαντικό επίσης πρόβλημα που υπάρχει σε μερικά παιδιά της περιόδου αυτής, είναι η νυχτερινή ενούριση, η οποία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με τιμωρίες και ποινές.

Η μητέρα δεν πρέπει να φέρεται αυστηρά και να το μαλώνει και να μην αγχώνει το παιδί με την ανυπομονησία της να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Αν όμως η κατάσταση αυτή διαρκεί πάνω από τα τρία χρόνια του παιδιού, θα πρέπει να ζητήσει βοήθεια από ψυχολόγο. Την ίδια αντίδραση πρέπει να έχει η μητέρα και στο πιπίλισμα του δαχτύλου, αν συνεχίζεται πάνω από τα τρία χρόνια του παιδιού.

Η μητέρα, επίσης, στην ηλικία αυτή, ανάλογα με τις δυνατότητες και την ωριμότητά του πρέπει να μάθει στο παιδί βασικά στοιχεία γραφής και ανάγνωσης. Το παιδί που ως τα πέντε χρόνια ξέρει κάπως να διαβάζει και να γράφει έχει καλύτερες σχολικές επιδόσεις στο μέλλον. Η γνώση που του παρέχει η μητέρα πρέπει να αποσκοπεί στην πνευματική καλιέργεια του παιδιού κι όχι σε άλλους ηθικούς ή πολιτιστικούς στόχους (σ’ αυτή την ηλικία). Ποτέ όμως η μητέρα δεν θα πρέπει να επιμένει στο να μάθει στο παιδί αυτά που θεωρεί αναγκαία, ενώ το ίδιο το παιδί έχει την ανάγκη να παίζει. Το παιχνίδι στην ηλικία αυτή είναι ζωτικής σημασίας, βοηθάει στην ανάπτυξη της φαντασίας και η επαφή με άλλα παιδιά ευνοεί την κοινωνικοποίησή του.

Παιδική Ηλικία

Η παιδική ηλικία αρχίζει με την εισαγωγή του παιδιού στο δημοτικό σχολείο και τελειώνει με την έξοδό του από αυτό. Την περίοδο αυτή, το παιδί έχει ξεπεράσει τον εγωκεντρισμό της προηγούμενης περιόδου κι έχει αναπτυχθεί έντονα η συντροφικότητά του και έχει αρχίσει ήδη η κοινωνικοποίησή του.

Σε αυτό το μεγάλο και σημαντικό κεφάλαιο της ζωής του, συμβάλλει θετικά η ομαλή ένταξή του στο σχολικό περιβάλλον και η μετέπειτα σχολική ζωή του. Έτσι η μητέρα οφείλει πριν το παιδί πάει σχολείο να το προετοιμάσει με τα καλύτερα λόγια γι’ αυτό το καινούριο του ξεκίνημα. Ποτέ δεν πρέπει να τρομοκρατήσει το παιδί για το σχολείο ή για τον δάσκαλο, αντιθέτως θα πρέπει να του δώσει να καταλάβει ότι είναι ένα μέρος όπου θα μορφωθεί και θα αναπτυχθεί πνευματικά και θα κάνει φιλίες, θα γνωρίσει παιδιά, ώστε να μην μένει το παιδί προσκολλημένο πάνω της. Η ίδια πρέπει να έχει συχνές επαφές με το δάσκαλο και διάλογο μαζί του για την προσαρμογή του παιδιού της στο σχολείο και την πρόοδό του στα μαθήματα. Το παιδί πρέπει να έχει σημαντική βοήθεια στο σπίτι για τα μαθήματα ή τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσει στην ανάγνωση ή την γραφή.

Στην ηλικία αυτή το παιδί έχει διαμορφώσει τις ηθικές αρχές που θα εφαρμόζει στην υπόλοιπη ζωή του. Η μητέρα με τον ουσιαστικό διάλογο βελτιώνει πολλές πτυχές της προσωπικότητάς του που δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως. Μερικές από αυτές είναι :

Η ανάπτυξη και η βελτίωση της γλώσσας και ομιλίας που χρησιμοποιεί το παιδί. Με το να παροτρύνει το παιδί να βγει από το σπίτι και να παιξει με άλλα ομήλικά του παιδιά, βοηθά στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας και στην εξάλειψη του εγωκεντρισμού του. Ανάλογα με το πιστεύω της μητέρας πρέπει να του δώσει θρησκευτική αγωγή και διαπαιδαγώγηση.

Υπάρχουν όμως και προβλήματα στη συμπεριφορά του παιδιού, τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσει η μητέρα. Η χειρότερη αντιμετώπιση στα ελλατώματα των παιδιών, είναι η επίπληξη, οι καυγάδες και οι τιμωρίες. Η μητέρα πρέπει να διατηρεί την ψυχραιμία της, να έχει επιμονή και υπομονή και κυρίως να συζητάει με το παιδί για να καταλάβει για ποιο λόγο συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο. Ένα σημαντικό λάθος των γονέων είναι ότι απαιτούν από τα παιδιά να φέρονται σαν μεγάλοι, απαιτούν τυφλή υποταγή και τελειότητα από τα παιδιά , ενώ οι ίδιοι δεν προσπαθούν να φέρονται σαν παιδιά.

Η αποφυγή των συγκρούσεων μπορεί να γίνει όταν η μητέρα σκέφτεται και παρατηρεί τις ενέργειες του παιδιού, που την δυσαρεστούν, όταν αντιμετωπίζει την κακή συμπεριφορά με ελαστικότητα και αυτοσυγκράτηση, όταν προσπαθεί με πολλούς τρόπουςν να κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού, κάνοντάς του συστάσεις, παραινέσεις και καθοδηγώντας το προς τη σωστή συμπεριφορά. Γιατί, ας μην ξεχνάμε ότι η εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του και η εικόνα που βγάζει προς τα έξω, είναι αυτή που του διοχετεύει ο περίγυρός του.

Βέβαια, η μητέρα στην αγωγή του παιδιού της, οφείλει να συμπεριλάβει και την ποινή προς αποφυγήν της επανάληψης της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Η ποινή που θα εφαρμόζει η μητέρα πρέπει να επιβάλλεται πάντα, αφού έχει προηγηθεί μια συζήτητση για το λόγο που η μητέρα θα τιμωρήσει το παιδί. Οι λόγοι εφαρμογής της πρέπει να είναι συγκεκριμένοι κι όχι αόριστοι ή κάποιο παράπτωμα που πριν καιρό είχε κάνει το παιδί. Πρέπει να εμπεριέχει δηλ. το στοιχείο της αμεσότητας και της δικαιοσύνης. Δεν πρέπει να εφαρμόζει πολύ αυστηρές ποινές ή ποινές που προσβάλλουν και ταπεινώνουν το παιδί. Αλλά και από την άλλη όποια ποινή πει η μητέρα όι θα εφαρμόσει πρέπει να την πραγματοποιήσει, γιατί το παιδί θα επαναλάβει την άσχημη συμπεριφορά του μιας και δεν θα έχει εμπιστοσύνη και πίστη στα λόγια της μητέρας του. Τέλος οι ποινές πρέπει να εφαρμόζονται με μέτρο και όχι πολύ συχνά, γιατί τότε δεν θα έχουν αποτέλεσμα. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάει η μητέρα είναι ότι εφαρμόζει την ποινή όχι για προσωπικούς λόγους της, αλλά για ωφέλεια του παιδιού και για την καλυτέρευση της ζωής του.

Τέλος η μητέρα δεν πρέπει να ξεχνάει ότι εκτός από τις ποινές που εφαρμόζει για το σταμάτημα μιας άσχημης συμπεριφοράς του παιδιού, πρέπει να αμοίβει -πάντα με μέτρο- υλικά και ηθικά το παιδί για την ενίσχυση της καλής αγωγής που έδειξε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή με σκοπό την επανάληψή της.

Εφηβική Ηλικία

Τα παιδιά της ηλικίας αυτής, νιώθουν όλο τον εσωτερικό τους κόσμο να συνταράσσεται, οι ηθικές αξίες που μέχρι τώρα πίστευαν και εφάρμοζαν, ανατρέπονται, αναθεωρούνται και γενικά υπάρχει μια εσωτερική αναστάτωση, η οποία εκφράζεται στο περιβάλλον τους με επιθετικότητα, («ανταρσία»), τάση αυτονομίας και ανεξαρτησίας.

Σημαντικό για τους γονεις, είναι να καταλάβουν ότι τα παιδιά επαναστατούν όχι προς αυτούς, αλλά προς την κακή αγωγή των γονέων και τα λάθη που κάνουν. Τα λάθη αυτά μπορούν τώρα πια οι έφηβοι να τα αναγνωρίσουν και να αξιολογήσουν την αγωγή και τη συμπεριφορά των γονιών τους αντικειμενικά μιας και τώρα δεν υπάρχει το στοιχειο της θεοποίησής τους.

Η μητέρα που θα προσπαθήσει με βίαιο τρόπο να καταπνίξει αυτή την «επανάσταση», το μόνο που θα καταφέρει είναι να δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα, γιατί οι αντιδράσεις ενός παιδιού απέναντι στην δύναμη επιβολής που ίσως θελήσει να δείξει η μητέρα είναι θυμός, επιθετικότητα, ψέψατα, εκδίκηση, περισσότερη επανάσταση.

Το καλύτερο για να προληφθούν οι συγκρούσεις από το μέρος της μητέρας είναι η αποδοχή των παιδιών ως έχουν και ο συνεχής διάλογος για τα προβλήματα της περιόδου αυτής.

Από την πλευρά του, ο έφηβος, ιδιαίτερα από την μητέρα του, απαιτεί καθοδήγηση, διάλογο δημοκρατικό, κατανόηση και κυρίως εμπιστοσύνη και εκτίμηση. Οι παράγοντες για τους οποίους ο έφηβος επαναστατεί είναι ότι θέλει να αποκολληθεί από τους γονείς, θέλει να νιώθει ανεξάρτητος, να τον βλέπουν οι άλλοι ως μεγάλο και να μην τον απορρίπτουν.

Ο ρόλος της μητέρας στην εφηβεία εξαρτάται κυρίως από τις πράξεις και από την συμπεριφορά της προς το παιδί. Η ίδια πρέπει να μάθει στον έφηβο να αξιολογεί κριτικά και αντικειμενικά, να δώσει να καταλάβει ότι και οι γονείς είναι και αυτοί άνθρωποι και κάνουν και αυτοί λάθη, γεγονός το οποίο πρέπει να συνειδητοποιούν και να το δικαιολογούν τα παιδιά. Σε καμμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να αδιαφορούν ή να αψηφούν τις απόψεις και τα επιχειρήματα του παιδιού, γιατί έτσι το μειώνουν Η υπερπροστασία της καμιά φορά καταπιέζει το παιδί, το οποίο νιώθει ότι δεν μπορεί να κάνει πράγματα που το ευχαριστούν. Πρέπει να του δίνει αυτονομία να κάνει τις επιλογές που θέλει και να χειραφετηθεί με τον ανάλογο σεβασμό, που δείχνει στην προσωπικότητά του.

Ένα σημαντικό κεφάλαιο της αγωγής, το οποίο επιτελεί η μητέρα στην εφηβική ηλικία, είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Πρέπει να απαντάει σε όλες τις ερωτήσεις ευθέως και ειλικρινά, χωρίς προκαταλήψεις και ενδοιασμούς και να επισημαίνει όλους τους κινδύνους της ερωτικής πράξεως, όπως νοσήματα, ασθένειες, ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες καθώς και κανόνες υγιεινής.

Το πιο σωστό, βέβαια, θα ήταν η μητέρα να μίλαγε στην κόρη της και ο πατέρας στο γιο, γιατί έτσι θα ένιωθαν πιο άνετα και οι δύο. Και οι δύο γονείς όμως, πρέπει να τονίζουν τη συναισθηματική άποψη της ερωτικής πράξεως και να μην γελοιοποιούν ή εκχυδαΐζουν το όλο θέμα.

Τέλος, η μητέρα οφείλει να βοηθά τον έφηβο να προσαρμοστεί στις εσωτερικές εξελίξεις που του συμβαίνουν και να τις δέχεται πιο ομαλά, γιατί αυτή ακριβώς είναι η ανάγκη του νέου: να κυριαρχήσει και να προσαρμοστεί στις αλλαγές αυτές και να καλύψει το χάσμα των γενεών που δημιουργείται στην ηλικία αυτή, από την υπερβολική ανησυχία και υπέρμετρη αγάπη των γονιών καθώς και από τις αδικαιολόγητες προσδοκιες και απαιτήσεις που έχουν για τα παιδιά τους. Απαιτήσεις που αφορούν και το επαγγελματικό μέλλον των παιδιών· η μητέρα θα πρέπει να συζητήσει για το τι αρέσει στο παιδί να ασκήσει ως επάγγελμα στο μέλλον και σύμφωνα με τις δυνατότητες και ικανότητές του, να το συμβουλέψει ανάλογα.

πηγή

Το Λάθος – Μια παρεξηγημένη υπόθεση

Πότε άραγε και ποιος εγκατέστησε μέσα στα μυαλά των ανθρώπων αυτή την συνθήκη που διέπει όλους μας για τα λάθη;  Πώς εγκαταλείφθηκε η ορθή εκδοχή για το λάθος και δομήθηκε η αντίληψη πως το λάθος είναι συμφορά, φέρνει οδύνη, δεν έχει δρόμο γυρισμού και όλα αυτά που όλοι λίγο ως πολύ αισθανόμαστε και κυρίως σκεφτόμαστε;

Το λάθος δεν είναι συμφορά. Το λάθος είναι ευκαιρία μάθησης.  Είναι μέρος της διαδικασίας της ενηλικίωσης και τις περισσότερες φορές ενέχει τη λύση του.

Ας φανταστούμε ένα νήπιο που μόλις αρχίζει να μαθαίνει να περπατά. Δεν ξέρει ακόμη την ισορροπία.  Πέφτει συχνά. Αν χτυπήσει μπορεί να κλάψει αλλά σίγουρα δεν σκέφτεται: «Πω! Πω! Απέτυχα ξανά! Τι θα σκεφτούν άραγε για μένα!  Καλύτερα να μην ξαναπροσπαθήσω γιατί θα  γελοιοποιηθώ! Δεν μπορώ να τα καταφέρω, πρέπει να είμαι πολύ βλάκας! Σταματώ τη προσπάθεια!»

Πότε αυτό το νήπιο αρχίζει να συνειδητοποιεί τη σχέση του με το λάθος;  Πότε αρχίζει να ακούει ότι τα λάθη σημαίνουν ότι είναι αποτυχημένο και ανεπαρκές; Δυστυχώς πολύ πρώιμα.  Από τις πρώτες του προσπάθειες να εμπειρευτεί τη ζωή. Από την πρώτη ζημιά που άθελά του προκάλεσε.  Η άποψή του για τα λάθη διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο  από τα μηνύματα που παίρνει από τους ενήλικες.

Κάποιες φορές αρνητικά μηνύματα σχετικά με τα λάθη είναι πασιφανή. «Κακό παιδί!  Δεν έπρεπε να αγγίξεις αυτό το βάζο». Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου κακό παιδί.  Αντίθετα δεν θα ήταν φυσιολογικό παιδί αν δεν ήθελε να εξερευνήσει το βάζο.

Κάποιες άλλες φορές τα μηνύματα είναι πιο κρυφά. Αυτά είναι και τα πιο επικίνδυνα.  Ας γνωρίζουμε ότι η επικοινωνία μας με τους άλλους δεν γίνεται μόνο με το λόγο. Αυτό που σκεφτόμαστε, αυτό που αισθανόμαστε είναι πολλές φορές πολύ εμφανές ακόμη και αν δεν επικοινωνείται με το λόγο.  Στατιστικές αποδίδουντο 20% της επικοινωνίας στο λόγο και το 80% στη μη λεκτική επικοινωνία.

Πόσο άραγε καταστροφικό είναι για την αυτοεκτίμηση του παιδιού όταν ο γονιός χαιρετά το παιδί του στην πόρτα για το σχολείο και του λέει: «Πρόσεχε, να είσαι καλό παιδί». Λέγοντας κάτι τέτοιο είναι σαν να εγγράφουμε έναν αρνητικό συσχετισμό. Είναι σαν να του λέμε «Αν δεν προσέχεις θα είσαι κακό παιδί». Φανταστείτε το μήνυμα που θα έπαιρνε το παιδί αν του έλεγε ο γονιός του «Απόλαυσε τις περιπέτειές σου σήμερα και δες τι μπορείς να μάθεις από τα λάθη που θα κάνεις». Κάτι τέτοιο δημιουργεί ένα κλίμα ελευθερίας στο οποίο κανείς εκπαιδεύεται να μεγαλώνει χωρίς να χάνει καθόλου από την αυτοεκτίμησή του, κάνοντας αμέτρητα λάθη, όπως είναι φυσικό και απολύτως μέρος της ζωής.

Γνωρίζοντας ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι εστιασμένο στα λάθη, η ευθύνη για τους γονείς είναι ακόμη μεγαλύτερη.  Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δίνει έμφαση στο σωστό και όχι στο λάθος;  Στην ενθάρρυνση και όχι στο αντίθετό της;  Θα μπορούσαμε ας πούμε να φανταστούμε ένα μικρό παιδί στην 1^η Δημοτικού να  παίρνει την ορθογραφία του από τη δασκάλα με τονισμένες τις σωστές λέξεις και όχι τις λανθασμένες; Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας!

Είναι αναπόφευκτο.  Τα παιδιά θα κάνουν λάθη όπως και οι ενήλικες κάνουν λάθη.  Είναι βέβαια πολύ σκληρό να βλέπεις το παιδί σου να κάνει λάθη ιδιαίτερα μεγάλα.  Αυτός ο φόβος του γονιού για τα πιθανά λάθη είναι συχνά και η αιτία των λαθών.   Οι προσπάθειες του γονιού να υπερπροστατεύσει, μπορεί να μετατρέψουν ένα παιδί γεμάτο περιέργεια και θάρρος σε ένα φοβισμένο παιδί.  Ακόμη μπορεί να εξελιχθεί σε ένα ανυπάκουο παιδί που θέλοντας να αποδείξει ότι ο γονιός του είναι υπερβολικός παίρνει ακραία ρίσκα.

Να θυμάστε ότι το να είναι κάποιος ελεύθερος να κάνει λάθη και να μάθει από αυτά, είναι  το απαραίτητο στοιχείο για την αυτονόμηση και την ενηλικίωσή του.

Ερατώ Χατζημιχαλάκη, Οικογενειακή Σύμβουλος

πηγή